(NB)Ebook Dược liệu học (Tập 1): Phần 2 trình bày những nội dung về dược liệu chứa mono và diterpenoid glycosid, anthranoid và dược liệu chứa anthranoid, flavonoid và dược liệu chứa flavonoid, coumarin và dược liệu chứa coumarin, dược liệu chứa glycosid cyanogenic,. Mời các bạn tham khảo. | Dược liệu chứa mono và diterpen glycosid CHƯƠNG 6 DƯỢC LIỆU CHỨA MONO VÀ DITERPENOID GLYCOSID MONOTERPENOID GLYCOSID Monoterpenoiđ glycosid gồm những glycosid có bộ khung của aglycon cấu tạo từ 2 đơn vị hemiterpen nối với nhau theo quy tắc đầu - đuôi, lấy 2 chất acid picrocinic và gardenosid có trong cây Dành dành - Gardenia jasminoides Ellis, làm ví dụ. Acid picrocinic Gardenosid Trong thực vật, iridoid là một trong những nhóm monoterpenoid glycosid được gặp nhiều. Cho đến nay người ta đã biết trên 1000 chất. Sau đây chỉ xét đến nhóm này. Dược liệu chứa mono và diterpen glycosừỉ I. S ơ LƯỢC CẤU TRÚC HOÁ HỌC Các iridoid có khung cơ bản là nhân iridan1. Một số rấ t ít iridoid không ỏ dạng glycosid (nghĩa là không có phần đường) và có thể bay hơi được gọi là ‘iridoid đơn giản’, có mặt trong thành phần của tinh dầu, ví dụ chất nepetalacton có trong cầy Nepeta catarỉa2, còn lại đa sô" ở dạng glycosid không bay hơi. Nhân ừidan có 10 carbon gồm 2 vòng methylcyclopentan và methylhydropyran đính với nhau qua 1 cạnh chung. Carbon methyl ỏ vị trí 11 có mức độ oxy hoá khác nhau: CH3, CH2OH, CHO, COOH, nhưng thường là ỏ mớc độ oxy hoá cao tức là -COOH. Nhóm chức này trong nhiều trường hợp ở dạng ester hoậc ester nội do đóng vòng lacton vói -O H ỏ vị trí 6. Một sô' chất thiếu carbon ở C -ll, cũng có trường hợp thiếu carbon ỏ C-10, đây là những chất nor-ừidoid. Carbon ở vị trí 10 hay gặp mức oxy hoá thấp tức là nhóm CH3. Trong một vài trường hợp đặc biệt ở vị trí C-8 có thềm một mạch có 4 hoặc 5 carbon, đây là những chất homo-ừidoid có bộ khung trên 10 carbon. Vòng hydropyran thường có nốỉ đôi ở vị trí 3 - 4 . Vòng cyclopentan có thể có nối đôi ỏ vị trí 7 hoặc 6, một số ít có thể ở vị trí 5. Sự oxy hoá (gắn nhóm có oxy) thường xảy ra ở vị trí 1, 5, 6, 7, 8. Trong trường hợp vòng cyclopentan mỏ vòng ở vị trí 7 - 8 hoặc mở rồi đóng lại thành vòng lacton 6 cạnh hoặc thành vòng tetrahydropyran hoặc tetrahydropyron thì ta có các dẫn chất secoiriđoid. Cho đến nay có trên 60 .
