Để góp phần hoàn thiện các dẫn liệu về hình thái của chi Qua lâu - Trichosanthes L. phục vụ công tác định danh, tiến hành nghiên cứu đặc điểm hình thái và xây dựng khóa phân loại cho các loài thuộc chi này ở Việt Nam. | HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 6 NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI VÀ XÂY DỰNG KHÓA PHÂN LOẠI CÁC LOÀI THUỘC CHI QUA LÂU (Trichosanthes L.) Ở VIỆT NAM PHAN VĂN TRƯỞNG, PHẠM THANH HUYỀN, NGUYỄN QUỲNH NGA, HOÀNG VĂN TOÁN, NGUYỄN XUÂN NAM Viện Dược liệu Chi Qua lâu (Trichosanthes L.) có khoảng 40 loài trên thế giới, phân bố rải rác ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Nhiều loài trong chi được sử dụng làm thuốc trong Y học cổ truyền của nhiều nước, một số loài còn được sử dụng làm rau ăn [1, 2, 9]. Cho tới nay, ở Việt Nam các nghiên cứu về đặc điểm hình thái của chi Trichosanthes L. vẫn còn chưa đầy đủ. Gagnepain (1921) ghi nhận phân bố của 12 loài ở Việt Nam nhưng khóa phân loại chỉ bao gồm 8 loài [9]. KeraudrenAymonin (1975) mô tả 10 loài phân bố ở Đông Dương và Việt Nam tuy nhiên khóa phân loại thiếu tính đối xứng ở một số cặp đặc điểm. Năm 1999, Phạm Hoàng Hộ mô tả sơ lược 9 loài Trichosanthes nhưng không có khóa phân loại. Gần đây nhất, Nguyễn Hữu Hiến (Danh lục các loài thực vật Việt Nam, 2005) đã thống kê 12 loài thuộc chi ở Việt Nam trong đó 2 loài T. fissibracteata C. Y. Wu và T. laceribractea Hayata mới chỉ được ghi nhận theo tài liệu nước ngoài. Để góp phần hoàn thiện các dẫn liệu về hình thái của chi Qua lâu - Trichosanthes L. phục vụ công tác định danh, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đặc điểm hình thái và xây dựng khóa phân loại cho các loài thuộc chi này ở Việt Nam. I. ĐỐI TƯỢNG, ĐỊA ĐIỂM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là các mẫu thu thập trong tự nhiên, các tiêu bản khô tại các phòng tiêu bản của các loài trong chi Trichosanthes L. ở Việt Nam. 2. Địa điểm nghiên cứu Thu thập thông tin và thống kê tiêu bản của các loài trong chi Trichosanthes L. tại các phòng tiêu bản và bảo tàng như: Phòng Tiêu bản Khoa Tài nguyên Dược liệu, Viện Dược liệu (NIMM); Bảo tàng thực vật, Khoa Sinh học, Trường Đại học Khoa học tự nhiên (HNU); Phòng tiêu bản Đại học Dược Hà Nội (HNPI); và Phòng Tiêu .
