Trong bài báo này, các tác giả giới thiệu một số phân đoạn địa chất công trình nền đê đặc trưng của đê Sông Hồng thuộc Hà Nội và các tai biến địa chất liên quan. Các tác giả cũng cũng phân tích nguồn gốc, quy mô phát triển của các hệ tầng đặc biệt có thể dẫn đến các tai biến địa chất. | 33(3ĐB), 480-492 Tạp chí CÁC KHOA HỌC VỀ TRÁI ĐẤT 11-2011 ĐẶC ĐIỂM ĐỊA CHẤT CÔNG TRÌNH NỀN ĐÊ SÔNG HỒNG KHU VỰC HÀ NỘI VÀ CÁC TAI BIẾN ĐỊA CHẤT LIÊN QUAN TRẦN VĂN TƯ, ĐÀO MINH ĐỨC, TRẦN LINH LAN E-mail: tranvantu92@ Viện Địa chất - Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam Ngày nhận bài: 17 - 8 - 2011 1. Mở đầu Lịch sử phát triển kinh tế, văn hoá và xã hội châu thổ Sông Hồng gắn liền với sự hình thành và phát triển của hệ thống đê. Các sự cố gây ra phá huỷ đê liên quan đến nền đê chỉ mới được phát hiện và đi sâu nghiên cứu vào những năm 90 của thế kỷ XX. Đáng chú ý là sự cố vỡ đê Vân Cốc ngoài năm 1986 cho thấy nước sông còn ở mức báo động II. Vết vỡ theo hướng xiên với trục đê một góc 15°, quy mô phát triển và diễn biến phá hủy đê cho thấy sự cố liên quan đến thế nằm của lớp cát bụi là sản phẩm đặc trưng của trầm tích dạng hồ đầm lầy ven sông do dịch chuyển của cửa Sông Đáy và Sông Hồng. Khu vực Hà Nội trong lịch sử tiến hóa của đồng bằng là ranh giới của quá trình biển tiến, do vậy, tồn tại nhiều lớp đất yếu là sản phẩm của các quá trình trầm tích vũng, vịnh, hồ đầm lầy ven biển. Trong Đệ Tứ, dưới tác động mạnh mẽ của tự nhiên và nhân tạo, quy luật chuyển dòng, bồi tích ven Sông Hồng và các sông nhánh có những đặc thù riêng. Hệ thống đê được xây dựng từ lâu với sự không hiểu biết nhiều về tính chất đất nền đê mà nó không được xử lý trước khi xây dựng. Nhiều đoạn đê, đặc biệt khu vực Hà Nội (bao gồm Hà Nội, Vĩnh Phúc, Hưng Yên) được đắp trên nền đất yếu. Nhìn chung, có hai loại hình đất yếu liên quan đến sự phá hỏng của đê, một là đất yếu về cường độ gây ra lún sụt, trượt mái đê, hai là đất dễ bị biến dạng thấm khi có tác động của áp lực thủy động. Một điều đáng chú ý là cấu tạo đặc biệt của địa 480 tầng nền đê đã tạo ra tiền đề và phát triển các sự cố nêu trên. Các sự cố đê điều liên quan đến địa chất công trình nền đê có thể coi là các tai biến địa chất. Sự đa dạng về cấu trúc địa chất công trình nền đê dẫn đến sự đa dạng về tai biến địa chất đối với .
