Trong bài báo này, chúng tôi giới thiệu vệ tinh CHAMP, dữ liệu được ghi lại và đưa ra thuật toán tách chữ ký từ EEJ khỏi tổng từ trường. Chúng tôi trình bày ứng dụng của phương pháp này vào dữ liệu nhận được năm 2003, với 158 ngày yên tĩnh, khoảng 1345 giá trị của tổng trường vào khoảng giữa trưa (đối với giờ địa phương từ 10 đến 14 giờ) để nghiên cứu EEJ. | T¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ Tr¸i §Êt 32(1), 48-57 3-2010 M¤ H×NH DßNG §IÖN XÝCH §¹O Tõ Sè LIÖU VÖ TINH CHAMP L£ TR¦êNG THANH, DOUMOUYA VAFI, L£ HUY MINH, Hµ DUY£N CH¢U I. Më ®Çu HiÖn t−îng t¨ng bÊt th−êng biªn ®é ngµy ®ªm thµnh phÇn n»m ngang cña tr−êng ®Þa tõ trong mét d¶i hÑp ±3° kho¶ng däc theo xÝch ®¹o tõ g©y bëi mét hÖ dßng ®iÖn h−íng vÒ phÝa ®«ng ch¹y trong líp E cña tÇng ®iÖn ly, ®−îc Chapman [5] gäi lµ dßng ®iÖn xÝch ®¹o (Equatorial Electrojet - EEJ). Trªn thÕ giíi ®· cã rÊt nhiÒu nghiªn cøu vÒ EEJ hay m« h×nh lý thuyÕt vÒ EEJ ®−îc c«ng bè [1, 6, 7, 14, 18] nhÊt lµ tõ khi thiÕt lËp ®−îc tr¹m ghi sè liÖu gÇn xÝch ®¹o tõ t¹i Huancayo (Pªru) vµ nhiÒu ®µi quan s¸t ®Þa tõ vÒ c¶ hai phÝa cña xÝch ®¹o tõ. Ngµy nay, viÖc nghiªn cøu EEJ còng ®· dùa trªn nhiÒu lo¹i sè liÖu kh¸c nhau nh− sè liÖu tõ c¸c tr¹m radar, tªn löa [4, 18], tõ nhiÒu vÖ tinh kh¸c nhau (POGO, Orsted, Magsat, CHAMP.[1, 12]). Mét sè m« h×nh lý thuyÕt vÒ EEJ cña . Richmond [14], . Sabaka [15], . Stening [16] x©y dùng ®· gãp phÇn gióp chóng ta hiÓu râ h¬n vÒ c¬ chÕ h×nh thµnh, thêi gian xuÊt hiÖn, c−êng ®é còng nh− c¸c kÝch th−íc h×nh häc (®é cao, bÒ réng.) cña EEJ. Sau nµy, nhê cã chuçi sè liÖu víi thêi gian dµi h¬n cña c¸c tr¹m gÇn xÝch ®¹o tõ, cho phÐp x©y dùng nh÷ng m« h×nh phøc t¹p h¬n (Agu [1]). ViÖc nghiªn cøu vÒ EEJ còng ®−îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®Þa tõ ViÖt Nam quan t©m [9, 10, 11, 17], trong hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh nµy c¸c t¸c gi¶ ®· sö dông sè liÖu tõ c¸c tr¹m ®Þa tõ trªn mÆt ®Êt cña ViÖt Nam (B¹c Liªu) vµ cña mét sè n−íc kh¸c trªn thÕ giíi (Ên §é, Peru.). Tuy nhiªn, viÖc sö dông sè liÖu tr−êng ®Þa tõ cña c¸c tr¹m trªn mÆt ®Êt cã h¹n chÕ do viÖc ph©n bè c¸c tr¹m kh«ng ®ång ®Òu, vµ nhÊt lµ viÖc kh«ng cã sè liÖu ë c¸c ®¹i d−¬ng, nªn x©y dùng m« h×nh EEJ theo sè liÖu mÆt ®Êt th−êng kh«ng chÝnh x¸c. T¹i ViÖt Nam ch−a cã mét nghiªn cøu nµo vÒ EEJ dùa trªn sè liÖu thu ®−îc tõ c¸c vÖ tinh, trong bµi b¸o nµy chóng t«i sö dông sè liÖu 48 tr−êng tõ ghi trªn vÖ tinh CHAMP ®Ó nghiªn cøu
