Trong thời kỳ Neotectonic, khu vực Thanh Ba bao gồm ba khối cấu trúc kiến tạo chính: khối Đông Bắc, khối Trung tâm và khối Tây Nam, bao gồm nhiều đứt gãy đang hoạt động (chủ yếu là hướng về phía đông bắc - tây nam). Hoạt động của các công trình đang hoạt động là một trong những nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự cố chạm đất (ở các xã Yên Nội, Hạnh Củ) và các nguyên nhân gián tiếp của việc lún đất. | T¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ tr¸i ®Êt 32(3), 200-210 9-2010 Ho¹t ®éng T©n kiÕn t¹o vµ ¶nh h−ëng cña chóng ®Õn nøt, sôt ®Êt khu vùc Thanh Ba - Phó Thä Bïi V¨n Th¬m, NguyÔn Xu©n Huyªn i. Më ®Çu Nøt, sôt ®Êt lµ d¹ng tai biÕn ®Þa chÊt g©y thiÖt h¹i vÒ ng−êi vµ kinh tÕ ë nhiÒu n¬i trªn l·nh thæ ViÖt Nam. Trong ®ã, c¸c tØnh Tuyªn Quang, Hµ Giang, Hoµ B×nh, S¬n La, Phó Thä vµ gÇn ®©y nhÊt lµ t¹i x· Cam TuyÒn, huyÖn Cam Lé tØnh Qu¶ng TrÞ ®· xÈy ra hiÖn t−îng nøt, sôt ®Êt, g©y thiÖt h¹i nghiªm träng. C¶ mét th«n, gÇn 40 hé ph¶i di dêi khÈn cÊp, sôt lón ®Êt, thùc sù ®· g©y hoang mang lo sî ®Õn nhiÒu ng−êi d©n sèng trong khu vùc nµy [1]. ë tØnh Phó Thä, trong nh÷ng n¨m 2004, t¹i mét sè khu vùc thuéc huyÖn Thanh Ba : x· §ång Xu©n, Ninh D©n, Yªn Néi, Hanh Cï vµ thÞ trÊn Thanh Ba còng ®· liªn tiÕp xÈy ra hiÖn t−îng nøt sôt ®Êt, kÌm theo ®ã lµ sù mÊt n−íc ngÇm trÇm träng vµ thùc sù còng ®· g©y ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn ®êi sèng sinh ho¹t cña nh©n d©n ë ®©y, nhiÒu nhµ d©n ph¶i chuyÓn n¬i ë kh¸c. Nøt, sôt ®Êt xÈy ra do nhiÒu nguyªn nh©n : ®Þa chÊt - th¹ch häc, ®Þa chÊt thñy v¨n, ®Þa chÊt c«ng tr×nh vµ c¶ yÕu tè t¸c ®éng cña con ng−êi. §¸ng chó ý h¬n c¶ lµ yÕu tè T©n kiÕn t¹o, chóng võa lµ t¸c nh©n t¸c ®éng gi¸n tiÕp vµ còng võa lµ t¸c nh©n trùc tiÕp g©y nøt, sôt ®Êt nãi chung vµ khu vùc Thanh Ba nãi riªng. §Ó hiÓu râ thªm vÒ vai trß nµy, bµi b¸o giíi thiÖu kÕt qu¶ nghiªn cøu ho¹t ®éng T©n kiÕn t¹o vµ cã nh÷ng nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña chóng ®èi víi tai biÕn nøt sôt ®Êt t¹i huyÖn Thanh Ba. iI. §Æc ®iÓm T©n kiÕn t¹o Trong bµi b¸o nµy, kh¸i niÖm vÒ T©n kiÕn t¹o ®−îc ®· ®−îc nhiÒu nhµ khoa häc kh¼ng ®Þnh, ho¹t ®éng T©n kiÕn t¹o b¾t ®Çu tõ 25-30 triÖu n¨m. §©y lµ giai ®o¹n cã chÕ ®é ho¹t ®éng kiÕn t¹o kh¸c h¼n víi c¸c giai ®o¹n tr−íc, hÇu hÕt c¸c kiÕn tróc kiÕn t¹o tr−íc ®ã ®Òu bÞ ph©n dÞ n©ng, h¹ d¹ng khèi t¶ng, 200 c¸c biÕn d¹ng hoÆc c¸c ®íi cµ n¸t m¹nh mÏ bëi hµng lo¹t c¸c ®øt gÉy kiÕn t¹o, mét phÇn lµ t¸i ho¹t ®éng cña c¸c ®øt gÉy cã tõ tr−íc mét phÇn ®−îc h×nh thµnh muén h¬n.
