Các khoáng chất mangan bao gồm pyrolusite, hollandite và mangannite là các khoáng chất chính; và jacobsite, bixbyite, hausmannite và braunite là khoáng sản nhỏ. Bên cạnh đó, các khoáng vật gangue bao gồm hematit, Magnetite, goethite, thạch anh, canxit, apatit và fenspat. Họ được xen kẽ ở quy mô siêu nhỏ và hình thành các cụm khoáng sản phức tạp. | T¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ tr¸i ®Êt 32(4), 308-317 12-2010 §Æc ®iÓm ®Þa hãa - kho¸ng vËt quÆng mangan vïng má Tèc T¸t §µO DUY ANH I. Më §ÇU ii. KH¸I QU¸T VÒ §ÆC §IÓM §ÞA CHÊT Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®Þa hãa - kho¸ng vËt c¸c thµnh t¹o kho¸ng s¶n nãi chung vµ thµnh t¹o quÆng mangan vïng má Tèc T¸t nãi riªng lµ ®ãng gãp c¬ b¶n rÊt quan träng lµm tiÒn ®Ò cho c¸c nghiªn cøu øng dông tiÕp theo nh− lùa chän ph−¬ng ph¸p tuyÓn kho¸ng thÝch hîp ®Ó cã thÓ thu ®−îc tinh quÆng mangan ®ñ tiªu chuÈn chÊt l−îng nguyªn liÖu cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp luyÖn kim, hãa chÊt, s¶n xuÊt pin. Má mangan Tèc T¸t thuéc ®Þa phËn hai x· Quang Trung vµ Tri Ph−¬ng, huyÖn Trµ LÜnh, tØnh Cao B»ng ; c¸ch trung t©m thÞ x· Cao B»ng 55 km vÒ phÝa ®«ng b¾c. QuÆng mangan ViÖt Nam ph©n bæ chñ yÕu ë c¸c tØnh Cao B»ng, Tuyªn Quang, NghÖ An vµ Hµ TÜnh thuéc ba d¹ng nguån gèc : trÇm tÝch, nhiÖt dÞch vµ phong hãa [20]. Tæng tr÷ l−îng ®· kh¶o s¸t quÆng mangan trªn 10 triÖu tÊn, ph©n bè ë 34 má vµ ®iÓm quÆng, trong ®ã má mangan lín nhÊt lµ má Tèc T¸t thuéc bån mangan H¹ Lang, tØnh Cao B»ng (h×nh 1). Tr÷ l−îng cña má mangan Tèc T¸t −íc tÝnh chiÕm kho¶ng 30 % tæng tr÷ l−îng quÆng mangan cña ViÖt Nam [15]. Má nµy còng thÓ hiÖn râ nÐt nhÊt cÊu tróc ®Þa chÊt còng nh− ®Æc ®iÓm quÆng hãa [19]. Theo sè liÖu cña Bé C«ng th−¬ng ViÖt Nam, n¨m 2007, cã kho¶ng 25 ngµn tÊn quÆng mangan ®−îc khai th¸c ë má Tèc T¸t, chiÕm h¬n 40 % tæng s¶n l−îng quÆng mangan khai th¸c trong c¶ n−íc. MÆc dï ®Æc ®iÓm ®Þa hãa - kho¸ng vËt cña thµnh t¹o quÆng mangan vïng má Tèc T¸t còng ®· ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong nhiÒu tµi liÖu nghiªn cøu tr−íc ®©y [2, 14, 16-18], nh−ng thµnh phÇn hãa häc ®¬n kho¸ng ch−a ®−îc x¸c ®Þnh chi tiÕt. Nghiªn cøu nµy sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch hiÖn ®¹i ®Ó ®−a ra c«ng thøc thùc nghiÖm cña c¸c kho¸ng vËt trong vïng má còng nh− kiÕn tróc, cÊu t¹o quÆng. C¸c kÕt qu¶ cña nghiªn cøu nµy lµ c¬ së gióp cho viÖc lùa chän ph−¬ng ph¸p tuyÓn t¸ch Mn ra khái c¸c t¹p chÊt ®i kÌm. 308 Täa ®é ®Þa lý má : vü ®é b¾c .
