Trong bài báo này, công bố kết quả điều tra và thành phần dầu béo chứa trong hạt của Sở (Camellia sasanqua Thunb.), Trôm (Sterculia foetida L.) và Lai (Aleurites moluccana (L.) Willd. của Việt Nam. Ba loài thực vật này cho hàm lượng dầu béo tương đối cao. | HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 4 ĐẶC TÍNH SINH HỌC VÀ THÀNH PHẦN HÓA HỌC TRONG DẦU HẠT CỦA SỞ (CAMELLIA SASANQUA Thunb.), TRÔM (STERCULIA FOETIDA L.) VÀ LAI (ALEURITES MOLUCCANA (L.) Willd.) TRẦN MINH HỢI, TRẦN THANH AN, HÀ VÂN ANH Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật ĐOÀN LAN PHƯƠNG, PHẠM QUỐC LONG Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên Ba loài thực vật (Sở - Camellia sasanqua Thunb., họ Chè - Theaceae; Trôm - Sterculia foetida L., họ Trôm - Sterculiaceae; Lai - Aleurites moluccana (L.) Willd., họ Thầu dầu Euphorbiaceae) là nh ững loài cho dầu béo có nhiều triển vọng trong hệ thực vật Việt Nam [5,7, 9]. Sở - Camellia sasanqua Thunb. (Syn. Camellia drupifera Lour., C. oleifera C. Abel, Thea sasanqua (Thunb.) Pierre, T. drupifera (Lour.) Pierre) đã được đưa vào trồng để lấy dầu từ rất lâu đời ở nước ta tại các tỉnh: Lạng Sơn, Cao Bằng, Quảng Ninh, Hà Giang, Tuyên Quang, Yên Bái, Lai Châu, Phú Thọ, Nghệ An. Nhân hạt Sở cho dầu béo với hàm lượng khá cao được sử dụng làm dầu ăn sau khi tinh chế. Dầu Sở không chỉ dùng để ăn mà còn là nguồn nguyên liệu, nguồn năng lượng cho nhiều ngành công nghiệp chế biến sơn, sơn dầu, dầu bôi máy, dầu thắp sáng, mực in, sản xuất xà phòng và các chất tẩy rửa. Trôm - Sterculia foetida L. mọc hoang ở một số tỉnh miền Bắc và Tây Nguyên. Hạt Trôm chứa dầu có tỷ lệ thay đổi 30,80-51,78%. Dầu hạt có tác dụng thay mỡ xào nấu thức ăn, nhưng chủ yếu dùng để thắp sáng. Lai - Aleurites moluccana (L.) Willd. Nhân hạt cho dầu béo (50 -60%) dùng trong công nghiệp chế biến sơn, véc ni, sản xuất dầu bôi máy, xà phòng, thắp sáng, làm chất hóa dẻo. Thời gian gần đây bắt đầu có một số công trình nghiên cứu khoa học đi sâu vào cấu trúc, thành phần hoá học và các cơ chế sinh lý, hoá - sinh cũng như các ứng dụng của lipit và các axít béo đa nối đôi có hoạt tính sinh học cao dùng trong y, dược, công nghiệp thực phẩm từ dầu thực vật hạt trần và một số hạt có triển vọng ở Việt Nam của tác giả Phạm Quốc Long và cs.
