Nghiên cứu này dựa vào phương pháp tiếp cận sinh kế để đánh giá sự chuyển đổi về lao động, việc làm và thu nhập của các hộ gia đình bị thu hồi đất phục vụ các dự án phát triển của tỉnh Thừa Thiên Huế. Kết quả nghiên cứu tại Thủy Dương cho thấy, nguồn thu nhập của các hộ gia đình đã thay đổi một cách mạnh mẽ và đa dạng. Thu nhập từ các hoạt động phi nông nghiệp là nguồn thu nhập chính của các hộ gia đình, trong khi thu nhập từ nông nghiệp ngày càng giảm xuống. | TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 62A, 2010 SINH KẾ CỦA NGƯỜI NÔNG DÂN SAU THU HỒI ĐẤT TẠI PHƯỜNG THỦY DƯƠNG, THỊ XÃ HƯƠNG THỦY TỈNH THỪA THIÊN HUẾ Nguyễn Quang Phục Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế Nguyễn Xuân Khoát Đại học Huế TÓM TẮT Nghiên cứu này dựa vào phương pháp tiếp cận sinh kế để đánh giá sự chuyển đổi về lao động, việc làm và thu nhập của các hộ gia đình bị thu hồi đất phục vụ các dự án phát triển của tỉnh Thừa Thiên Huế. Kết quả nghiên cứu tại Thủy Dương cho thấy, nguồn thu nhập của các hộ gia đình đã thay đổi một cách mạnh mẽ và đa dạng. Thu nhập từ các hoạt động phi nông nghiệp là nguồn thu nhập chính của các hộ gia đình, trong khi thu nhập từ nông nghiệp ngày càng giảm xuống. Chuyển đổi mục đích sử dụng đất đã làm tăng thêm sự khác biệt về mặt xã hội trong quá trình thích ứng và tìm kiếm chiến lược sinh kế. Một số lao động chủ yếu là người nghèo và những người trên 40 tuổi đang đối mặt với nhiều khó khăn trong tìm kiếm việc làm bởi vì thiếu kỹ năng, lý do sức khỏe, trình độ văn hóa và trình độ chuyên môn. 1. Đặt vấn đề Thực hiện chủ trương đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, trong những năm qua trên khắp các vùng miền của đất nước, nhiều khu công nghiệp và khu đô thị mới với quy mô khác nhau được hình thành và đi vào hoạt động [4]. Quá trình phát triển này tất yếu dẫn đến việc thu hồi đất đai (bao gồm đất ở và đất nông nghiệp) ở vùng ven đô và vùng có tiềm năng thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, trong vòng 13 năm, từ năm 1990 đến năm 2003, Nhà nước (Trung ương và địa phương) đã thu hồi tới ha đất phục vụ cho việc xây dựng các khu công nghiệp, khu đô thị, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, các công trình công cộng, phục vụ lợi ích quốc gia [4]. Riêng giai đoạn từ 2001 đến 2007 có hơn đất nông nghiệp bị thu hồi để phục vụ cho các dự án phát triển, trong đó hơn 89% là đất nông nghiệp màu mỡ [2]. Thủy Dương cách trung tâm thành phố Huế 3km về phía Nam và được xem là một vùng ven đô
