Bài báo trình bày phương pháp thiết lập mô hình nội, ngoại suy bổ khuyết số liệu thiếu hụt từ các trạm quan trắc tự động cố định hoặc di động dựa trên cơ sở lý thuyết hàm ngẫu nhiên sử dụng đại lượng nhiễu động dừng. Đã ứng dụng để nội, ngoại suy thông số CO cho trạm quan trắc tự động cố định thành phố Đà Nẵng, Việt Nam | NGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔI MÔ HÌNH NỘI, NGOẠI SUY BỔ KHUYẾT SỐ LIỆU TỪ CÁC TRẠM QUAN TRẮC TỰ ĐỘNG Phạm Ngọc Hồ - Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội Trần Thị Thu Hường - Tổng cục Môi trường ài báo trình bày phương pháp thiết lập mô hình nội, ngoại suy bổ khuyết số liệu thiếu hụt từ các trạm quan trắc tự động cố định hoặc di động dựa trên cơ sở lý thuyết hàm ngẫu nhiên sử dụng đại lượng nhiễu động dừng. Đã ứng dụng để nội, ngoại suy thông số CO cho trạm quan trắc tự động cố định thành phố Đà Nẵng, Việt Nam. Kết quả thử nghiệm cho thấy độ chính xác của mô hình đạt 82,9 - 99,88% ứng với khoảng thời gian nội, ngoại suy tối ưu W 't 6 giờ. Đây là cơ sở để triển khai phương pháp nội, ngoại suy bổ khuyết số liệu thiếu hụt cho các thông số môi trường không khí khác (SO2, NO2, TSP, .). Từ khóa: Nội, ngoại suy bổ khuyết số liệu. B 1. Đặt vấn đề Theo định nghĩa về đại lượng ngẫu nhiên, các yếu tố khí tượng và các thông số môi trường không khí (SO2, NOx, CO, O3, TSP, .) có thể & xem như đại lượng& ngẫu nhiên X(r, t) - biến đổi theo không gian r và thời gian t. Khi xét tại 1 điểm không gian cố định, thì X trở thành quá trình ngẫu nhiên, nghĩa là X = X (t). Trong nghiên cứu Khí tượng - Thủy văn, người ta đã ứng dụng cơ sở lý thuyết quá trình ngẫu nhiên để xây dựng các mô hình nội, ngoại suy của một số yếu tố nào đó theo thời gian [2, 10, 11] từ chuỗi số liệu quan trắc liên tục làm cơ sở cho việc xây dựng các mô hình dự báo thống kê. Trong các mô hình dự báo thống kê (bao gồm cả các mô hình nội, ngoại suy theo thời gian), người ta đều bắt đầu từ việc giả thiết X(t) là quá trình dừng. Tuy nhiên, khi ứng dụng vào nghiên cứu các quá trình của các thông số môi trường không khí, từ tính toán thực tế cho thấy X(t) là quá trình không dừng [1, 3, 4, 6, 8, 9]. Vì vậy, trong công trình này, các tác giả sử dụng quá trình ngẫu nhiên của nhiễu động dừng X’(t), khi đó lý thuyết quá trình ngẫu nhiên dừng được áp dụng. 2. Thiết lập mô hình nội, ngoại suy bổ khuyết số
