Jacques Derrida là cha đẻ của giải cấu trúc. Ông khai sinh ra khái niệm “Trì biệt” (différance). Trong quan niệm “đối thoại” của Nhóm Bakhtin và Peirce, lời luôn tồn tại trong thế đối thoại nội tại để tạo một dàn bè liên giọng của “sắc thái” lời, thì trong “trì biệt” của Derrida, chữ tồn tại trong sự trì biệt để tạo nghĩa mới hay nội hàm diễn ngôn mới. | JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Social Science, 2018, Vol. 63, Iss. 1, pp. 3-9 This paper is available online at DOI: JACQUEZ DERRIDA VÀ “TRÌ BIỆT” KÍ HIỆU NGÔN TỪ Lê Huy Bắc Khoa Việt Nam học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Jacques Derrida là cha đẻ của giải cấu trúc. Ông khai sinh ra khái niệm “Trì biệt” (différance). Trong quan niệm “đối thoại” của Nhóm Bakhtin và Peirce, lời luôn tồn tại trong thế đối thoại nội tại để tạo một dàn bè liên giọng của “sắc thái” lời, thì trong “trì biệt” của Derrida, chữ tồn tại trong sự trì biệt để tạo nghĩa mới hay nội hàm diễn ngôn mới. Một đằng đề cao tính “dân chủ” của diễn ngôn, một đằng đề cao tính “tự sinh”, “tự do” về nghĩa. Trì biệt “nghĩa” trong “chữ” của Derrida đến từ cấu trúc nội tại của nó trong mối tương tác từ vựng của chữ viết trước và sau nó, của những cấu trúc diễn ngôn lộ rõ hay ngầm ẩn, mà nó được đặt vào. Từ khóa: Jacques Derrida, “trì biệt”, nội hàm diễn ngôn, cấu trúc diễn ngôn. 1. Mở đầu Một triết gia xuất thân từ Do Thái, vào cuối thế kỉ XX đã đưa ra sự cách tân triết học xứng đáng với giới học giả Do Thái trác tuyệt, những người làm thay đổi bộ mặt thế giới, khiến nhân loại tiến bộ hơn với tư cách con người như Karl Marx, Friedrich Nietzsche, Sigmund Freud, Ludwig Wittgenstein, Michel Foucault,. . . Ông chính là Jacques Derrida, người mà sau cái chết vào tuổi 74 đã để lại hơn 80 cuốn sách cùng với hàng chục tiểu luận đăng trên các báo. Ảnh hưởng của Derrida đến đời sống tinh thần nhân loại là vô cùng rộng khắp. Các lĩnh vực như tâm lí học, văn hoá học, phê bình văn học, nhân chủng học, kí hiệu học, ngôn ngữ học, nữ quyền luận,. . . đều chịu sự tác động từ tư tưởng của ông. “Trì biệt” là sản phẩm của những tương tác văn hoá. Vấn đề này khá phức tạp [1-9], bởi chí ít là có ba lớp văn hoá (hay mã) được lưu giữ trong chữ: ấy là văn hoá của chính chữ đó, văn hoá của người sáng tạo và văn hoá của người tiếp nhận. Vậy nên, chữ là nơi giao nhau của .
