Bài viết trình bày các yếu tố nổi bật trên địa bàn Nghệ An – Hà Tĩnh vào cuối thế kỉ XVIII, đầu thế kỉ XIX, có ảnh hưởng đến sự nghiệp, tính cách của Nguyễn Công Trứ sau này: Sự phát triển của giáo dục Nho học và thành tựu khoa bảng, sự nổi lên của các dòng họ văn học, sự xuất hiện của văn phái Hồng Sơn, sự tham gia đông đảo của nhân sĩ, trí thức, danh tướng người xứ Nghệ vào thời cuộc nước nhà, môi trường diễn xướng ví-giặm, cuối cùng là yếu tố tính cách điển hình của người xứ Nghệ trong Nguyễn Công Trứ. | HNUE JOURNAL OF SCIENCE Social Sciences, 2019, Volume 64, Issue 2, pp. 103-110 This paper is available online at DOI: ẢNH HƯỚNG CỦA VÙNG ĐẤT NGHỆ AN – HÀ TĨNH CUỐI THẾ KỈ XVIII, ĐẦU THẾ KỈ XIX ĐỐI VỚI SỰ NGHIỆP NGUYỄN CÔNG TRỨ Lê Hiến Chương Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Sự xuất hiện một cách đặc biệt của nhân vật Nguyễn Công Trứ trong vũ đài lịch sử Việt Nam đầu thế kỉ XIX là kết quả của một sự hội tụ và tương tác đa chiều giữa các yếu tố quê hương, gia đình, dòng họ, bối cảnh thời đại. Bài viết trình bày các yếu tố nổi bật trên địa bàn Nghệ An – Hà Tĩnh vào cuối thế kỉ XVIII, đầu thế kỉ XIX, có ảnh hưởng đến sự nghiệp, tính cách của Nguyễn Công Trứ sau này: sự phát triển của giáo dục Nho học và thành tựu khoa bảng, sự nổi lên của các dòng họ văn học, sự xuất hiện của văn phái Hồng Sơn, sự tham gia đông đảo của nhân sĩ, trí thức, danh tướng người xứ Nghệ vào thời cuộc nước nhà, môi trường diễn xướng ví-giặm, cuối cùng là yếu tố tính cách điển hình của người xứ Nghệ trong Nguyễn Công Trứ. Từ khóa: Nguyễn Công Trứ, Nghệ An, Hà Tĩnh, thế kỉ XVIII, thế kỉ XIX. 1. Mở đầu Cuối thế kỉ XVIII, đầu thế kỉ XIX là giai đoạn chứng kiến những biến động lớn về thượng tầng chính trị của nền quân chủ Việt Nam. Trong buổi “vật đổi sao dời” rồi kiến tạo thời đại mới, xuất hiện hàng loạt những nhân vật có tác động và dấu ấn sâu sắc trong lịch sử dân tộc. Nguyễn Công Trứ là một nhân vật như vậy. Thân thế, sự nghiệp của mỗi cá nhân trong lịch sử thường được hình thành từ nhiều yếu tố khác nhau, trong đó gia đình, quê hương đóng một vai trò quan trọng đặc biệt. Nghiên cứu, đánh giá về Nguyễn Công Trứ vì vậy không thể tách rời hoặc bỏ qua việc tìm hiểu về vùng đất NghệAn – Hà Tĩnh, nơi xuất thân của nhân vật này. Từ đầu thế kỉ XX đến đầu thế kỉ XXI, đã có nhiều công trình, bài viết nghiên cứu về thân thế, sự nghiệp, công lao cũng như những nét đặc sắc, độc đáo trong cá tính, phong cách của Nguyễn Công Trứ -
