Bài báo này giới thiệu tóm tắt phương pháp đánh giá và kết quả xác định tác động của các công trình hồ chứa thủy điện Sơn La, Lai Châu đến bồi lắng cát bùn hồ chứa Hòa Bình để độc giả tham khảo trong quá trình đánh giá tác động môi trường nói chung, diễn biến lòng sông nói riêng cho hệ thống kho nước bậc thang. | NGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔI ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CÁC CÔNG TRÌNH HỒ CHỨA THỦY ĐIỆN SƠN LA VÀ LAI CHÂU ĐẾN BỒI LẮNG CÁT BÙN HỒ HÒA BÌNH TS. Nguyễn Kiên Dũng Trung tâm Ứng dụng công nghệ và Bồi dưỡng nghiệp vụ Khí tượng Thủy văn và Môi trường ài báo này giới thiệu tóm tắt phương pháp đánh giá và kết quả xác định tác động của các công trình hồ chứa thủy điện Sơn La, Lai Châu đến bồi lắng cát bùn hồ chứa Hòa Bình để độc giả tham khảo trong quá trình đánh giá tác động môi trường nói chung, diễn biến lòng sông nói riêng cho hệ thống kho nước bậc thang. B 1. Giai đoạn trước khi hồ chứa Sơn La đi vào hoạt động Trước khi hồ chứa Sơn La đi vào hoạt động thì lòng sông Đà đoạn Tạ Bú - Hòa Bình đã hiện hữu hồ chứa Hòa Bình. Hồ chứa Hòa Bình được xây dựng từ những năm 1980, hoàn thành và vận hành ổn định vào đầu năm 1990. Hồ chứa Sơn La được khởi công xây dựng vào ngày 02/12/2000, tích nước đến cao trình 189,3 m ngày 05/11/2010, tổ máy cuối cùng phát điện hòa vào điện lưới quốc gia ngày 26 tháng 9 năm 2012. Công trình thủy điện Lai Châu được khởi công xây dựng vào ngày 5/1/2011, dự kiến sẽ phát điện tổ máy đầu tiên vào cuối năm 2015. Để đánh giá diễn biến bồi lắng hồ chứa Hòa Bình trước khi hồ chứa Sơn La đi vào hoạt động nhóm nghiên cứu đã sử dụng 03 phương pháp: cân bằng bùn cát, so sánh thể tích và mô hình toán. Phương pháp cân bằng bùn cát sử dụng số liệu dòng chảy bùn cát thực đo tại hai trạm thủy văn Hòa Bình và Tạ Bú từ năm 1991 đến năm 2009. Số liệu bùn cát di đáy trong nghiên cứu này được lấy bằng 35% lượng bùn cát lơ lửng. Lượng bùn cát gia nhập khu giữa được lấy theo bản đồ phân vùng mô đun bùn cát lơ lửng lưu vực sông Đà do Nguyễn Kiên Dũng xây dựng và công bố năm 2002 (Hình 1). Phương pháp so sánh thể tích sử dụng số liệu đo đạc hàng năm từ 1991 đến 2009 tại 64 mặt cắt ngang hồ từ đập Hòa Bình (cửa ra hồ) đến Tạ Bú (cửa vào hồ). Qua đó nhận thấy trước khi hồ chứa Sơn La đi vào hoạt động, giai đoạn 1991-2008 trung bình hàng năm hồ chứa Hòa Bình bị bồi lắng khoảng .
