Bài viết vận dụng lý thuyết “hành vi ngôn ngữ”, “nguyên tắc cộng tác hội thoại” và “điều kiện để thực hiện giao tiếp thành công” để tiến hành phân loại và nhận diện câu hỏi trực tiếp, câu hỏi gián tiếp, đồng thời chỉ ra một số chức năng cơ bản mà chúng đảm nhận trong thực tế giao tiếp. | Phùng Thị Tuyết Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 186(10): 141 - 146 NGHIÊN CỨU CHỨC NĂNG CỦA CÂU HỎI DÙNG “TRỢ TỪ NGHI VẤN” TRONG TIẾNG HÁN HIỆN ĐẠI Phùng Thị Tuyết* Khoa Ngoại ngữ - ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Câu hỏi dùng “trợ từ nghi vấn” trong tiếng Hán được sử dụng với tần suất khá lớn. Trong giao tiếp, ngoài chức năng thu thập thông tin về vấn đề người nói chưa biết hoặc chưa rõ, câu hỏi dùng “trợ từ nghi vấn” còn được dùng để biểu đạt các chức năng khác và mang lại hiệu quả giao tiếp nhất định. Căn cứ vào đích ở lời, có thể chia câu hỏi dùng trợ từ nghi vấn thành 2 loại, câu hỏi trực tiếp và câu hỏi gián tiếp. Bài viết vận dụng lý thuyết “hành vi ngôn ngữ”, “nguyên tắc cộng tác hội thoại” và “điều kiện để thực hiện giao tiếp thành công” để tiến hành phân loại và nhận diện câu hỏi trực tiếp, câu hỏi gián tiếp; đồng thời chỉ ra một số chức năng cơ bản mà chúng đảm nhận trong thực tế giao tiếp. Từ khóa: Câu hỏi, trợ từ nghi vấn, chức năng, trực tiếp, gián tiếp ĐẶT VẤN ĐỀ * Căn cứ theo mục đích nói, có thể chia câu thành 4 loại: Câu trần thuật, câu hỏi, câu cầu khiến và câu cảm thán. Trong đó, câu hỏi là loại câu có chức năng chính là dùng để thu thập thông tin mà người nói chưa biết hoặc chưa chắc chắn về người hoặc sự vật nào đó. Tuy nhiên thực tế giao tiếp cho thấy, ngoài chức năng thu thập thông tin ra thì câu hỏi còn có các chức năng khác như cầu khiến, chấn vấn, khẳng định, phủ định, bộc lộ tình cảm hoặc hàn huyên. Câu hỏi dùng “trợ từ nghi vấn” trong tiếng Hán cũng có các chức năng nêu trên. TỔNG QUAN VỀ CÂU HỎI TRONG TIẾNG HÁN Theo học giả Hoàng Bác Vinh（黄伯荣）, câu hỏi là loại câu đưa ra nội dung mà người nói chưa biết hoặc chưa rõ để người nghe trả lời [1]. Trong tiếng Hán có nhiều cách phân loại câu nghi vấn. Học giả Lê Cẩm Hy（黎锦熙）chia câu hỏi ra làm 3 loại: ① Câu hỏi nhằm thu thập thông tin khẳng định, phủ định về một vấn đề nào đó (表然否的疑问); ② câu hỏi lựa chọn hoặc câu hỏi thu thập thông tin cụ thể về một người, sự vật nào đó（助抉择或寻求的 疑问）; ③ câu hỏi phản .
