Để xây dựng thế giới nghệ thuật riêng của mình, nhà văn cần phải sử dụng nhiều thủ pháp, biện pháp nghệ thuật với nhiều yếu tố khác nhau, trong đó có biểu tượng nghệ thuật. Đối với thơ ca, biểu tượng có ý nghĩa đặc biệt góp phần không nhỏ trong việc thể hiện nội dung, tư tưởng, giúp tác phẩm thơ hiện lên một cách cô đọng nhưng cũng giàu hàm ý. Trong các thể loại văn học, có lẽ thơ ca là thể loại sử dụng biểu tượng nhiều nhất và hay nhất. | JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Social Sci., 2017, Vol. 62, Iss. 7, pp. 64-70 This paper is available online at DOI: BIỂU TƯỢNG TỰ DO VÀ CÁCH MẠNG TRONG THƠ CA CỦA CÁC CHIẾN SĨ YÊU NƯỚC TRONG NHÀ TÙ ĐẾ QUỐC (GIAI ĐOẠN NỬA ĐẦU THẾ KỈ XX) Phạm Văn Đại Ban Tuyên giáo Thành ủy Hải Phòng Tóm tắt. Để xây dựng thế giới nghệ thuật riêng của mình, nhà văn cần phải sử dụng nhiều thủ pháp, biện pháp nghệ thuật với nhiều yếu tố khác nhau, trong đó có biểu tượng nghệ thuật. Đối với thơ ca, biểu tượng có ý nghĩa đặc biệt góp phần không nhỏ trong việc thể hiện nội dung, tư tưởng, giúp tác phẩm thơ hiện lên một cách cô đọng nhưng cũng giàu hàm ý. Trong các thể loại văn học, có lẽ thơ ca là thể loại sử dụng biểu tượng nhiều nhất và hay nhất. Các sáng tác thơ ca của các chiến sĩ trong nhà tù đế quốc, ta thấy hiện lên hai loại biểu tượng chính là: biểu tượng về tự do và biểu tượng về cách mạng. Từ khóa: Biểu tượng tự do, biểu tượng cách mạng, văn học nhà tù trại giam. 1. Mở đầu Quá trình tiếp nhận cho hay, mỗi tác phẩm văn học, không phải khi nào nội dung, tư tưởng cũng hiện rõ qua từng câu chữ mà nó còn thể hiện ở trạng thái “ý tại ngôn ngoại” (ý ở ngoài lời) như cổ nhân đã nói. Nhờ biểu tượng, tác giả không cần đến sự diễn giải dài dòng mà độc giả vẫn có thể nắm bắt được những tư tưởng và tình cảm trong tác phẩm đó. Biểu tượng được nhiều học giả đề cao, bởi lẽ nó mang trong mình năng lượng có sức dồn nén, ẩn chứa những dòng chảy sâu kín, những vỉa tầng kí ức của mỗi cá nhân hay cả một cộng đồng dân tộc. Biểu tượng có sức khái quát sâu rộng hơn từng hình tượng văn học. Thơ ca của các chiến sĩ yêu nước trong nhà tù đế quốc chiếm một phần quan trọng trong văn học cách mạng và mang giá trị nghệ thuật độc đáo, nhưng hiện nay còn ít công trình nghiên cứu chuyên sâu về những thành tựu này. Đây đó chỉ có một số công trình nhắc đến văn học cách mạng hoặc chỉ giới thiệu một vài tác gia, tác phẩm chứ chưa làm nổi bật loại hình nghệ thuật .
