Bài viết này bước đầu xác lập cơ sở cho việc biên soạn Từ điển giải thích tiếng Việt theo chủ điểm cho học sinh tiểu học ở một số khâu trọng yếu. Hệ thống chủ điểm của từ điển xây dựng dựa trên nhận thức về quan hệ nền tảng của con người gồm nhận thức về bản thân, thiên nhiên, xã hội và văn hóa nghệ thuật. | JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Social Sci., 2017, Vol. 62, Iss. 7, pp. 91-99 This paper is available online at DOI: BƯỚC ĐẦU ĐỀ XUẤT MÔ HÌNH TỪ ĐIỂN GIẢI THÍCH TIẾNG VIỆT THEO CHỦ ĐIỂM CHO HỌC SINH TIỂU HỌC Lương Thị Hiền và Lê Thanh Nga Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Bài viết này bước đầu xác lập cơ sở cho việc biên soạn Từ điển giải thích tiếng Việt theo chủ điểm cho học sinh tiểu học ở một số khâu trọng yếu. Hệ thống chủ điểm của từ điển xây dựng dựa trên nhận thức về quan hệ nền tảng của con người gồm nhận thức về bản thân, thiên nhiên, xã hội và văn hoá nghệ thuật. Bảng từ được xác lập dựa trên những quan hệ ngữ nghĩa trong mạng từ; cách giải nghĩa từ, ví dụ và hình minh hoạ. được xác lập dựa trên nguyên tắc phù hợp tâm lí nhận thức của lứa tuổi. Từ vựng trong từ điển không xa rời những chủ điểm giáo dục ngôn ngữ trong nhà trường, song cũng có những nội dung mở rộng, “quá tải” ở mức độ cho phép nhằm tạo đà cho học sinh phát triển năng lực ngôn ngữ. Nghiên cứu cung cấp những gợi ý việc biên soạn từ điển tham khảo phù hợp đối tượng đặc thù. Từ khóa: Từ điển, chủ điểm, tiểu học, giáo dục ngôn ngữ. 1. Mở đầu Trong lĩnh vực nghiên cứu ứng dụng, mảng sản phẩm từ điển theo chủ điểm (thematic dictionary) dành cho học sinh nói chung, cho học sinh tiểu học nói riêng khá phổ biến ở các nước có nền giáo dục phát triển. Loại từ điển theo chủ điểm trên thế giới thường có hai dạng thức: một là dạng từ điển giải thích thuần tuý chỉ gồm phần từ, định nghĩa từ; hai là dạng bài học từ vựng gồm hai phần gồm phần cung cấp vốn từ theo 1 chủ điểm (từ và định nghĩa từ) và phần bài tập ứng dụng thực hành về các từ vừa được cung cấp. Những cuốn từ điển giải thích từ vựng theo chủ điểm phổ thông hoặc giải thích từ vựng theo chủ điểm khoa học và xã hội khá đa dạng, phong phú như Từ điển thành ngữ Mĩ theo chủ điểm (Thematic dictionary of American Idioms) [11]; Từ điển Oxford các trích dẫn theo chủ điểm (The .
