Bài viết nghiên cứu về sự thể hiện của các motif thường gặp trong kiểu truyện nhân vật thông minh, láu lỉnh của truyện cười dân gian kết chuỗi ở các nước: Lào, Thái Lan và Campuchia bằng phương pháp địa lí – lịch sử cùng lí thuyết về sự di chuyển cốt truyện giữa các nền văn hóa khác nhau của các dân tộc khác nhau trên thế giới. | JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Social Science, 2017, Vol. 62, Iss. 11, pp. 51-60 This paper is available online at DOI: MỘT SỐ MOTIF THƯỜNG GẶP TRONG KIỂU TRUYỆN VỀ NHÂN VẬT THÔNG MINH, LÁU LỈNH CỦA TRUYỆN DÂN GIAN LÀO, THÁI LAN, CAMPUCHIA Nguyễn Thị Lý Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam Tóm tắt. Bài viết nghiên cứu về sự thể hiện của các motif thường gặp trong kiểu truyện nhân vật thông minh, láu lỉnh của truyện cười dân gian kết chuỗi ở các nước: Lào, Thái Lan và Campuchia bằng phương pháp địa lí – lịch sử cùng lí thuyết về sự di chuyển cốt truyện giữa các nền văn hóa khác nhau của các dân tộc khác nhau trên thế giới. Các motif này xuất hiện trở đi trở lại trong các câu chuyện của kiểu truyện này nhưng được thể hiện khác nhau ở từng nước. Dụ ý sử dụng các motif nhằm làm rõ tính cách thông minh nhưng láu lỉnh, nghịch ngợm, ranh mãnh của kiểu truyện này khác với kiểu nhân vật thông minh trong truyện cổ tích. Từ khóa: Kiểu truyện dân gian; nhân vật thông minh láu lỉnh; motif truyện dân gian Lào, Thái Lan, Campuchia. 1. Mở đầu Đầu những năm 20 thế kỉ XX, trên thế giới có ít nhất 4 trường phái nghiên cứu khoa học đã từng đặt ra vấn đề về đơn vị Type và Motif trong lĩnh vực nghiên cứu truyện kể dân gian. Trong đó nổi bật nhất là trường phái Phần Lan và phương pháp địa lí – lịch sử cùng lí thuyết về sự di chuyển cốt truyện giữa các nền văn hóa khác nhau của các dân tộc khác nhau trên thế giới với: The Type of the Folktale – A Classification and Bibliography (Bảng phân loại và danh mục kiểu truyện dân gian) của Antti Aarne biên soạn và Stith Thompson mở rộng; Motif index of Folk Literature (bảng chỉ mục các motif văn học dân gian) của Stith Thompson. Đối với hai ông, motif chính là đơn vị hạt nhân hình thành nên truyền thống tự sự trong văn học dân gian. Bộ sách hai cuốn Tuyển tập . Propp (2003) do một nhóm tác giả biên dịch cũng đã đưa ra các định nghĩa motif về phương diện hình .
