Dịch bệnh hại trên cây trồng diễn biến rất phức tạp, đặc biệt là bệnh do virus, gây thiệt hại nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng sản phẩm cây trồng. Hiện nay, tạo giống cây trồng có khả năng kháng đồng thời nhiều loại bệnh virus là hướng chiến lược quan tâm nghiên cứu. | Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 32, Số 1 (2016) 47-54 Thiết kế vector chuyển gen kháng virus phổ rộng mang gen chọn lọc thân thiện với môi trường bằng công nghệ RNAi Nguyễn Trung Hiếu3, Lê Thị Thuỷ2, Phạm Thị Vân1, Lê Hồng Điệp3, Lê Văn Sơn1,* 1 Viện Công nghệ sinh học, Viện Hàn Lâm KH&CN Việt Nam, 18 Hoàng Quốc Việt, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam 2 Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, 136 Xuân Thủy, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam 3 Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN, 334 Nguyễn Trãi, Hà Nội, Việt Nam Nhận ngày 16 tháng 5 năm 2015 Chỉnh sửa ngày 28 tháng 12 năm 2015; Chấp nhận đăng ngày 10 tháng 3 năm 2016 Tóm tắt: Dịch bệnh hại trên cây trồng diễn biến rất phức tạp, đặc biệt là bệnh do virus, gây thiệt hại nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng sản phẩm cây trồng. Hiện nay, tạo giống cây trồng có khả năng kháng đồng thời nhiều loại bệnh virus là hướng chiến lược quan tâm nghiên cứu. Tuy nhiên, cây trồng biến đổi gen hiện nay chưa được chấp nhận rộng rãi, do mối lo ngại đến sức khoẻ người tiêu dùng, cũng như ảnh hưởng xấu đến môi trường sinh thái. Việc tạo được vector chuyển gen kháng virus phổ rộng mang gen chọn lọc tích cực nhằm tạo ra cây trồng biến đổi gen thân thiện với môi trường sẽ góp phần làm giảm thiệt hại về năng suất, chất lượng sản phẩm cây trồng, đồng thời thúc đẩy việc thương mại hoá sản phẩm cây trồng chuyển gen. Trong nghiên cứu này, một vector chuyển gen pK7M/TCYSmang gen chọn lọc tích cực manA và cấu trúc ihpRNA TCYSdưới sự điều khiển của promoter P35S đã được thiết đa đoạn TCYS có kích thước 1000 bp gồm các vùng gen chức năng không đầy đủ và có tính bảo thủ cao đại diện cho bốn loài virus phân lập ở Việt Nam là TMV (Tobacco mosaic virus – virus khảm thuốc lá), CMV (Cucumber mosaic virus – virus khảm dưa chuột), TYLCV (Tomato yellow leaf curl virus – virus xoăn vàng lá cà chua) và TSWV (Tomato spotted wilt virus – virus héo đốm cà chua). Vector này đã được biến nạp thành công vào vi khuẩn chủng .
