Nội dung bài viết trình bày | CHẤT CẢN QUANG 1 1. Đại cương 2. Tia X và kỹ thuật chẩn đoán bằng hình ảnh 3. Chất cản quang ÑAÏI CÖÔNG Phương pháp chẩn đoán hiện đại không chỉ dựa trên các triệu chứng lâm sàng CHẨN ĐÓAN BẰNG HÌNH ẢNH TRONG Y KHOA cho thấy rõ các cơ quan bên trong cơ thể - phương pháp khác với quan sát trực tiếp - không cần phải phẫu thuật. CÁC NGUYÊN TẮC VỀ VẬT LÝ ĐƯỢC ÁP DỤNG * tia X (rayon X) - chiếu tia X (radioscopie) - chụp ảnh truyền thống (radiographie) - chụp ảnh cắt lớp (scanographie hay tomodensitométrie TDM). * tia gama (rayon gamma) chụp ảnh nhấp nháy (scintigraphie) * sợi quang học (fibres optiques) nội soi (endoscopie) * siêu âm (ultrasons) - siêu âm (échographie) - chụp Doppler (Doppler) * từ trường (champs magnétique): hình ảnh cộng hưởng từ (IRM: Imagerie par Résonance Magnétique nucléaire). ThS. NGUYỄN THỊ THU HÀ – Đại học Y Dược TP HCM CHẤT CẢN QUANG 2 1. TIA X * Phát hiện: năm 1895 Wilhelm Rontgen (Đức) phát hiện tia có khả năng xuyên qua vật chất. * Tên gọi: tia X do lúc đó chưa biết rõ bản chất * Nguồn gốc: tia X được sinh ra từ sự thay đổi quỹ đạo của electron khi nó đang chuyển động có gia tốc đến gần 1 hạt nhân. Khi quỹ đạo của electron thay đổi, 1 phần động năng của electron sẽ bị mất đi và chính năng lượng này chuyển thành bức xạ điện từ phát ra tia X. * Nguồn gốc tia X khác với tia gama - tia X có nguồn gốc ngoài nhân được tạo bởi năng lượng khi tương tác với vật liệu đích (cible matérielle), electron được phóng ra với tốc độ lớn - tia gama có nguồn gốc trong nhân được tạo ra từ sự chuyển đổi hạt nhân. TIA X * Bản chất điện từ (rayonnement électromagnétique) như ánh sáng và tia gama * Năng lượng cao từ 50 – 109 eV * Khả năng xuyên thấu vật chất, đến cả lớp trong của nguyên tử, ánh sáng thường không có được điều này * Cường độ suy giảm của tia X tùy thuộc vào độ dày của vật chất: độ dày càng lớn thì khả năng xuyên thấu của tia X càng kém. 2. NGUYÊN TẮC CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH BẰNG TIA X Tia X được vật chất hấp thu, sự hấp thu này tùy theo khối .
