Đề tài được tiến hành với mục tiêu nhằm nghiên cứu xây dựng mô hình tổ chức sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm dong riềng trên cơ sở liên kết phù hợp để huy động các hộ nông dân cùng ứng dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường tại huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. | I. ĐẶT VẤN ĐỀ Xu hướng trồng cây lương thực ngoài cây lúa, ngô và mì nhằm mục đích đảm bảo an ninh lương thực đang được quan tâm không chỉ ở Việt Nam, mà rất nhiều nước trên thế giới. Trong hàng loạt cây lương thực, những cây có tiềm năng phát triển như cây lương thực dạng củ chứa nhiều bột còn rất lớn. Có mấy chục loài với hàng trăm giống khác nhau đang được trồng. Cây có củ thích hợp trồng trên đất tốt, xấu; đất pha cát, thịt; khí hậu nóng, lạnh; ở vùng sườn núi, đồi; vùng trung du, đồng bằng; nơi hạn, úng; ở vùng chuyên canh, ở những mảnh đất "đầu thừa đuôi thẹo"; ở ven bờ rào, dưới bóng râm Việc phát triển cây ăn củ đạt được năng suất cao và chất lượng tốt sẽ làm giảm lượng gạo tiêu dùng trong nước để dành cho xuất khẩu. Trong tập đoàn cây có củ, Dong riềng là cây cho năng suất cao và phù hợp tại nhiều vùng sinh thái, cây dễ trồng có hàm lượng tinh bột cao, có thể chế biến được nhiều mặt hàng lương thực và thực phẩm có giá trị kinh tế cao được người tiêu dùng trong và ngoài nước ưu thích. Dong riềng có tên khoa học là Canna edulis Ker Gawl, thuộc họ Chuối hoa Cannaceae. Cây cao 1,2-1,5m, có thể tới 2m. Thân rễ phình to thành củ, chứa nhiều tinh bột. Lá có phiến thuôn dài, thường có màu tía, bẹ tía, gân giữa to, gân phụ song song. Hoa xếp thành cụm ở ngọn thân; đài 3, cánh hoa 3; nhị lép màu đỏ son, rộng 1cm; nhị vàng, môi vàng. Quả nang. Ra hoa quả quanh năm. Củ dong Riềng chứa nhiều tinh bột, có vị ngọt, nhạt, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp, an thần, giáng áp. Củ luộc ăn ngon và chế bột làm miến tại nhiều vùng ở nước ta. Cây dong riềng có thể trồng được ở nhiều nơi trên nước Việt Nam, trong đó có huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. Na Rì có 21 xã và 1 thị trấn với tổng diện tích tự nhiên là ha. Những xã có truyền thống trồng cây Dong riềng là: Côn Minh, Hữu Thác và Quang Phong. Phong trào trồng Dong riềng của các xã này có lúc đã đạt hơn 100 ha/năm. Nhưng từ khi hợp tác xã kiểu cũ tan rã, phong trào trồng cây Dong riềng cũng lắng xuống và tan theo.
