Áp dụng cách đọc liên văn bản văn hóa (thư tịch và truyền khẩu), bài viết triển khai phân tích kết cấu truyền thuyết “Hồ Hoàn Kiếm”. Trên cơ sở, đó bài viết cũng đồng thời nêu một phán đoán về tên gọi “Hồ Gươm”. | TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH TẠP CHÍ KHOA HỌC HO CHI MINH CITY UNIVERSITY OF EDUCATION JOURNAL OF SCIENCE KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN SOCIAL SCIENCES AND HUMANITIES ISSN: 1859-3100 Tập 16, Số 2 (2019): 83-91 Vol. 16, No. 2 (2019): 83-91 Email: tapchikhoahoc@; Website: TRUYỀN THUYẾT “HỒ HOÀN KIẾM” – MỘT CÁCH ĐỌC LIÊN VĂN BẢN Lê Thời Tân, Nguyễn Văn Phương, Dương Văn Duyên Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Tác giả liên hệ: Email: lethoitan@ Ngày nhận bài: 11-01-2019; ngày nhận bài sửa: 13-02-2019; ngày duyệt đăng: 27-02-2019 TÓM TẮT Áp dụng cách đọc liên văn bản văn hóa (thư tịch và truyền khẩu), bài viết triển khai phân tích kết cấu truyền thuyết “Hồ Hoàn Kiếm”. Trên cơ sở, đó bài viết cũng đồng thời nêu một phán đoán về tên gọi “Hồ Gươm”. Từ khóa: liên văn bản, kết cấu, Hoàn Kiếm, Hồ Gươm. 1. Truy tầm chuyện “mượn gươm” hay là một sự nối kết sử kí Điềm triệu thuận theo ý Trời được ban gươm thần đánh dấu buổi đầu khởi nghiệp của một hoàng đế mở nước là một motif chung của cả tự sự thành văn (sử kí và truyền kì) và tự sự dân gian (truyện truyền khẩu và dã sử) nói chung. Trong trường hợp Lê Thái Tổ, thật khó và cũng không thể đặt vấn đề motif đó được kể trước bởi dân gian (ngay từ thuở dấy nghĩa ở Lam Sơn hay sau ngày giải phóng Thăng Long) hay khởi thủy từ sử kí Lam Sơn thực lục (LSTL) (蓝山实录》1431, sách khâm định và Nguyễn Trãi được xem là người chấp bút). “Khi ấy nhà vua cùng người ở trại Mục-sơn là Lê Thận cùng làm bạn keo sơn. Thận thường làm nghề quăng chài. Ở xứ vực Ma-viện, đêm thấy đáy nước sáng như bó đuốc soi. Quăng chài suốt đêm, cá chẳng được gì cả. Chỉ được một mảnh sắt dài hơn một thước, đem về để vào chỗ tối. Một hôm Thận cúng giỗ (ngày chết của cha mẹ), nhà vua tới chơi nhà. Thấy chỗ tối có ánh sáng, nhận ra mảnh sắt, nhà vua bèn hỏi: - Sắt nào đây? Thận nói: - Đêm trước quăng chài bắt được. Nhà vua nhân xin lấy. Thận liền cho ngay. Nhà vua đem về đánh sạch rỉ, mài cho sáng, thấy nó có chữ “Thuận
