Ca dao Quảng Nam là một bộ phận của ca dao dân tộc, được giấu mình trong những đặc trưng riêng biệt của vùng đất và con người xứ Quảng cần được nghiên cứu, khám phá, nhất là lớp từ địa phương. Qua ca dao Quảng Nam, có thể thấy lớp từ địa phương Quảng Nam vừa mang những đặc điểm chung của từ vựng dân tộc vừa mang những đặc trưng riêng biệt. Bài viết này sẽ nghiên cứu đặc trưng của từ địa phương Quảng Nam ở các phương diện cấu tạo, từ loại và chức năng của nó trên ngữ liệu ca dao Quảng Nam. | ĐẶC TRƯNG CỦA TỪ ĐỊA PHƯƠNG QUẢNG NAM QUA CA DAO Bùi Thị Lân1 Tóm tắt: Ca dao Quảng Nam là một bộ phận của ca dao dân tộc, được giấu mình trong những đặc trưng riêng biệt của vùng đất và con người xứ Quảng cần được nghiên cứu, khám phá, nhất là lớp từ địa phương. Qua ca dao Quảng Nam, có thể thấy lớp từ địa phương Quảng Nam vừa mang những đặc điểm chung của từ vựng dân tộc vừa mang những đặc trưng riêng biệt. Bài viết này sẽ nghiên cứu đặc trưng của từ địa phương Quảng Nam ở các phương diện cấu tạo, từ loại và chức năng của nó trên ngữ liệu ca dao Quảng Nam. Từ khóa: Từ địa phương Quảng Nam. 1. Mở đầu Từ địa phương là một thuật ngữ bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp: dialektos, tiếng La Tinh: dialectus. Thuật ngữ dialect của tiếng Anh và dialecte của tiếng Pháp cũng bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp và tiếng La Tinh. Theo từ nguyên, dialektos có nghĩa là nói năng, mà việc nói năng, giao tiếp bao giờ cũng phải xảy ra trong một hoàn cảnh, một nơi chốn nhất định. Và vì thế, sau này dialektos được hiểu với nghĩa là tiếng địa phương hay phương ngữ, từ địa phương. Có nhiều quan niệm về từ địa phương, chẳng hạn: “Từ địa phương là lớp từ cư trú ở một địa phương cụ thể có sự khác biệt với ngôn ngữ văn hóa hoặc với địa phương khác về ngữ âm và ngữ nghĩa” [15: 337], hay “Từ địa phương là những đơn vị và dạng thức từ ngữ của một ngôn ngữ dân tộc mà phạm vi tồn tại và sử dụng tự nhiên nhất của chúng chỉ hạn chế trong một vài vùng địa phương nhất định” [5: 17]. Chúng tôi quan niệm, những đơn vị được dùng quen thuộc (tự nhiên) ở vùng Quảng Nam có sự khác biệt với từ toàn dân thì được gọi một cách ước định là từ địa phương Quảng Nam; đó là lớp từ xuất hiện ở địa phương Quảng Nam có sự khác biệt với ngôn ngữ toàn dân về ngữ âm hoặc ngữ nghĩa. 2. Nội dung . Đặc điểm từ địa phương Quảng Nam về mặt cấu tạo 1 1 . TS. Khoa Tiểu học-Mầm non, trường Đại học Quảng Nam Bùi thỊ LÂn Khảo sát 1237 bài ca dao Quảng Nam, chúng tôi thu được 354 từ địa phương Quảng Nam có mặt trong các văn bản ca dao
