Tiếp cận nghiên cứu tổng hợp theo lưu vực đòi hỏi việc vận dụng các quan điểm và phương pháp nghiên cứu chủ đạo trong nghiên cứu địa lí tự nhiên tổng hợp gồm: Quan điểm tổng hợp, quan điểm hệ thống, quan điểm lịch sử, phát sinh, quan điểm kinh tế - sinh thái, phương pháp đánh giá tiềm năng xói mòn đất theo lưu vực, phương pháp phân tích DPSIR và phương pháp phân tích hệ thống. | JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Social Sci., 2016, Vol. 61, No. 5, pp. 131-139 This paper is available online at DOI: CÁC QUAN ĐIỂM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN, BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG LƯU VỰC SÔNG GÂM Nguyễn Quyết Chiến Khoa Địa lí, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Phân tích hiện trạng tài nguyên, môi trường lưu vực sông (LVS) Gâm như là hệ quả của mối quan hệ thống nhất, chặt chẽ giữa các điều kiện tự nhiên (ĐKTN), kinh tế - xã hội (KT - XH); đề xuất sử dụng hợp lí (SDHL) tài nguyên, bảo vệ môi trường (BVMT) chủ yếu tập trung vào ba loại tài nguyên có mối quan hệ chặt chẽ (đất, rừng và nước mặt). . . là hướng tiếp cận tổng hợp, có cơ sở khoa học và phù hợp với điều kiện đặc thù của LVS Gâm. Tiếp cận nghiên cứu tổng hợp theo lưu vực đòi hỏi việc vận dụng các quan điểm và phương pháp nghiên cứu chủ đạo trong nghiên cứu địa lí tự nhiên tổng hợp gồm: quan điểm tổng hợp, quan điểm hệ thống, quan điểm lịch sử, phát sinh, quan điểm kinh tế - sinh thái; phương pháp đánh giá tiềm năng xói mòn đất theo lưu vực, phương pháp phân tích DPSIR và phương pháp phân tích hệ thống. Từ khóa: Lưu vực sông Gâm, tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường. 1. Mở đầu Quy hoạch, SDHL nguồn tài nguyên thiên nhiên (TNTN) đã được nhiều nước trên thế giới nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi. Ở Việt Nam, trong giai đoạn hiện nay, nghiên cứu quản lí tổng hợp và SDHL tài nguyên theo LVS đang được nhiều cá nhân, tổ chức quan tâm với những quan điểm và hướng tiếp cận khác nhau. Sông Gâm là phụ lưu cấp 1 lớn nhất của hệ thống sông Lô - Gâm. LVS có dạng dài và hẹp, với diện tích km2 , trong đó, diện tích lưu vực thuộc lãnh thổ Việt Nam là km2 . Hồ Tuyên Quang được xây dựng ở trung lưu sông Gâm, trên địa phận các huyện Lâm Bình, Na Hang, tỉnh Tuyên Quang. Bên cạnh những lợi ích KT - XH, các tác động tiêu cực đối với nguồn TNTN và môi trường là không nhỏ: hồ chứa hình thành đã thu hẹp nhiều diện tích rừng
