Tài liệu tham khảo bài giảng phương pháp nghiên cứu khoa học | Tổng hợp những phân tích về các dạng mâu thuẫn, đối lập theo quan điểm của Arixtốt, có thể nhận ra rằng, nếu chỉ có một loại đối lập trong số chúng - đối lập giữa khẳng định và phủ định, thì hai quy luật cơ bản của tư duy - quy luật phi mâu thuẫn và quy luật loại trừ cái thứ ba được tuân thủ. Đối với các mặt đối lập “có” và “mất” thì chỉ có quy luật phi mâu thuẫn được tuân thủ, còn quy luật loại trừ cái thứ ba chỉ chịu sự tác động một cách ước lệ với những sự bổ sung có nội dung cụ thể. Đối với các loài - cực (đối lập tương phản), cũng chỉ có quy luật phi mâu thuẫn là không bị vi phạm, còn quy luật loại trừ cái thứ ba có thể được tuân thủ nhưng chỉ là ngẫu nhiên. Đối với các mặt đối lập có “tính tương quan”, khi vị từ thuộc về các giống khác nhau, thì cả quy luật phi mâu thuẫn lẫn quy luật loại trừ cái thứ ba đều không hoạt động (không bị vi phạm). Sự hoạt động hay không hoạt động của quy luật phi mâu thuẫn và quy luật loại trừ cái thứ ba đối với các đối lập - mâu thuẫn dạng “S là P” và “S là
