Lý luận về tôn giáo là một vấn đề rộng lớn, do điều kiện khách quan và chủ quan, do điều kiện thực tế đặt ra, ngay từ ngày đầu thành lập, Việc chọn chủ đề/khái niệm thế nào là tôn giáo để nghiên cứu. | Nghiên cứu lý luận tôn giáo - một trong đột phá khẩu nghiên cứu tôn giáo của Viện Nghiên cứu Tôn giáo Nghiên cứu Tôn giáo. Số 6 - 2016 3 NGUYỄN HỒNG DƯƠNG∗ NGHIÊN CỨU LÝ LUẬN TÔN GIÁO - MỘT TRONG ĐỘT PHÁ KHẨU NGHIÊN CỨU TÔN GIÁO CỦA VIỆN NGHIÊN CỨU TÔN GIÁO Dẫn nhập Viện Nghiên cứu Tôn giáo ra đời nhằm thực hiện một trọng trách vô cùng quan trọng, đó là nghiên cứu, giải đáp những vấn đề lý luận về tôn giáo. So với thế giới, nhiều vấn đề lý luận tôn giáo đã được đặt ra và có những thành tựu đáng kể, nhưng với Việt Nam, lý luận về tôn giáo là một vấn đề còn hết sức mới mẻ. Việc nghiên cứu lý luận về tôn giáo về phương diện khách quan “được thực hiện trong hoàn cảnh thế giới đang bắt đầu bước sang thời kỳ hậu công nghiệp, hay thời kỳ của công nghệ tin học và công nghệ sinh học, còn đất nước đang chuyển mình từ một xã hội 80% còn là nông nghiệp, lại mới ra khỏi 30 năm chiến tranh, sang một xã hội công nghiệp hóa, hiện đại hóa với tinh thần đổi mới; đời sống tôn giáo đang diễn ra dưới một dạng ngày càng khác hẳn với nhận thức “truyền thống” trước đây”1. Về phương diện chủ quan, Viện Nghiên cứu Tôn giáo mới thành lập, đội ngũ nghiên cứu về tôn giáo nói chung, nghiên cứu về lý luận tôn giáo nói riêng còn rất mỏng, hầu hết là nghiên cứu “tay ngang”, bởi không một ai được đào tạo về tôn giáo học. Song với tinh thần cố gắng vượt bậc, cũng như cách nhìn biện chứng ngay từ buổi đầu còn là Ban Nghiên cứu Khoa học về tôn giáo, rồi Trung tâm Nghiên cứu Khoa học về tôn giáo và cuối cùng là Viện Nghiên cứu Tôn giáo luôn coi nghiên cứu lý luận về tôn giáo không chỉ là vấn đề trọng tâm, mà thậm chí còn là vấn đề sống còn của một viện đầu ngành, ngành tôn giáo học. Lý luận về tôn giáo là một vấn đề rộng lớn, do điều kiện khách quan và chủ quan, do điều kiện thực tế đặt ra, ngay từ ngày đầu thành lập, Viện chọn chủ đề/ khái niệm thế nào là tôn giáo để nghiên cứu. Để trả lời câu hỏi này, công việc đầu tiên chính là nghiên cứu quan điểm
