Chương này hệ thống hóa những kiến thức cơ bản liên quan đến đặc điểm tiêu hóa thức ăn và nhu cầu dinh dưỡng của gia súc nhai lại nói chung và trâu bò nói riêng. Tiếp theo, các loại thức ăn của trâu bò sẽ được thảo luận trên các khía cạnh dinh dưỡng, sinh thái cũng như các chiến lược tạo nguồn trong sản xuất. | Chương 3 DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN Chương này hệ thống hoá những kiến thức cơ bản liên quan đến đặc điểm tiêu hoá thức ăn và nhu cầu dinh dưỡng của gia súc nhai lại nói chung và trâu bò nói riêng. Tiếp theo các loại thức ăn cơ bản của trâu bò sẽ được thảo luận trên các khía cạch dinh dưỡng sinh thái cũng như các chiến lược tạo nguồn trong sản xuất. Phần cuối của chương sẽ đề cập đến những vấn đề liên quan đến khẩu phần ăn của trâu bò trong đó nhấn mạnh đến những nguyên tắc bổ sung dinh dưỡng trong việc phối hợp khẩu phần lấy thức ăn thô nhiều xơ làm khẩu phần cơ sở. I. ĐẶC THÙ LIÊU HOÁ CỦA GIA SÚC NHAI LẠI . Bộ máy tiêu hoá Đường tiêu hoá của bò cũng tương tự như các gia súc nhai lại khác có cấu tạo chung như ở hình 3-1. Chức năng cơ bản của từng bộ phận trong đường tiêu hoá ở bò cũng tương tự như ở gia súc dạ đơn nhưng đồng thời có những nét đặc thù riêng của gia súc nhai lại. Tính đặc thù của đường tiêu hoá ở gia súc nhai lại là kết quả của quá trình tiến hoá theo hướng tiêu hoá cỏ và thức ăn thô nhờ sự cộng sinh của vi sinh vật. Hình 3-1 Cấu tạo đường tiêu hoá của gia súc nhai lại . Miệng Miệng có vai trò lấy thức ăn tiết nước bọt nhai và nhai lại. Tham gia vào quá trình lấy và nhai nghiền thức ăn có môi hàm răng và lưỡi. Bò không có răng cửa hàm trên có 8 răng cửa hàm dưới và 24 răng hàm. Răng có vai trò nghiền nát thức ăn giúp cho dạ dày và ruột tiêu hóa dễ dàng. Lưỡi có có 3 loại gai thịt là gai hình đài hoa gai hình nấm có vai trò vị giác và gai thịt hình sợi có vai trò xúc giác . Khi ăn một loại thức ăn nào thì bò không những biết Trường Đại học Nông nghiệp 1 - Giáo trình Chăn nuôi Trâu Bò 57 được vị của thức ăn mà còn biết được thức ăn rắn hay mềm nhờ các gai lưỡi này. Các gai thịt này cũng giúp dê nghiền nát thức ăn. Lưỡi còn giúp cho việc lấy thức ăn và nhào trộn thức ăn trong miệng. Bò có ba đôi tuyến nước bọt dưới tai dưới lưỡi và dưới hàm rất phát triển hàng ngày tiết ra một lượng nước bọt rất lớn 130-180 lít . Nước bọt ở bò được phân tiết và nuốt
