Cống Cửa Khâu là công trình ngăn mặn, hạn chế lũ sớm và điều tiết nước phục vụ sản xuất, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp cho các huyện thị vùng hạ lưu sông An Cựu. Công trình được hoàn thành và đưa vào sử dụng từ năm 1980. Bài viết này tổng hợp ý kiến của các chuyên gia nhằm cung cấp thêm cứ liệu để xem xét việc nên hay không nên phá dỡ hoặc di dời cống Cửa Khâu trong thời điểm hiện tại. | Về sự cần thiết của cống Cửa Khâu trên sông An Cựu Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (149) . 2018 115 VỀ SỰ CẦN THIẾT CỦA CỐNG CỬA KHÂU TRÊN SÔNG AN CỰU Lê Phú* 1. Đặt vấn đề Cống Cửa Khâu hay còn gọi là cống Phủ Cam(1) được xây dựng từ năm 1977, cách vị trí cửa vào sông An Cựu khoảng hơn 200m và hoàn thành đưa vào sử dụng năm 1980. Lúc ấy Sở Thủy lợi Bình Trị Thiên là cơ quan quản lý và khai thác công trình này. Theo thiết kế cống Cửa Khâu có ba nhiệm vụ chính là ngăn mặn; hạn chế lũ tiểu mãn, lũ sớm và điều tiết mực nước phục vụ sản xuất nông nghiệp. Sau khi hoàn thành, cống Cửa Khâu đã phát huy được hiệu quả trong phục vụ sản xuất nông nghiệp ở khu vực phía đông nam thành phố Huế và các huyện vùng hạ lưu dọc theo sông An Cựu Tuy nhiên, trong nhiều năm trở lại đây tình trạng khô cạn vào mùa kiệt và ô nhiễm ngày càng tăng do rác thải và bèo lục bình đã biến sông An Cựu dần trở thành một dòng sông tù đọng, phát sinh nhiều vấn nạn về môi trường. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến trình trạng này, trong đó có ý kiến cho rằng vai trò của cống Cửa Khâu đã suy giảm và không còn cần thiết khi đã có các công trình thủy lợi - thủy điện trên hệ thống Sông Hương như các hồ chứa Bình Điền (2008), Hương Điền (2011), Tả Trạch (2015) ở thượng nguồn và đập Thảo Long (2008) ở hạ nguồn để điều tiết lũ và ngăn nhiễm mặn cho Sông Hương, Sông Bồ cũng như các chi lưu của nó, trong đó có sông An Cựu. Vì thế, cống Cửa Khâu cần được tháo dỡ hoặc di dời đến địa điểm khác trên sông An Cựu để khơi thông dòng nước, tàu thuyền qua lại thuận tiện và tạo cảnh quan thông thoáng cho dòng sông “nắng đục mưa trong” này. Trong phạm vi bài viết này chúng tôi xin điểm lại đôi nét về vai trò và tác động của cống Cửa Khâu trong những năm trở lại đây với mong muốn làm sáng tỏ thêm những khúc mắc bấy lâu nay về sự hiện hữu của cống Cửa Khâu cũng như góp phần giúp bạn đọc có cái nhìn khách quan hơn trong việc nhận định “nên hay không nên” tháo dỡ hoặc di .
