Trong bài viết này, trên cơ sở khái niệm khung của lý thuyết ngôn ngữ học tri nhận, chúng tôi mô tả đặc điểm ngữ nghĩa của các phức hợp được chuyển nghĩa để chỉ tính chất của hoạt động nói năng, một tiểu nhóm các ngữ vị từ được chuyển nghĩa để chỉ hoạt động nói năng trong tiếng Việt, trong đó chú trọng đến: Sự tỏa tia ngữ nghĩa phản chiếu sự chuyển di ý niệm của các yếu tố vốn chỉ tính chất của các phạm trù khác được mở rộng mạng lưới để chỉ tính chất của hoạt động nói năng, các ý nghĩa liên hội làm nền cho việc hiểu các phức hợp này. | Về các phức hợp được chuyển nghĩa để chỉ tính chất của hoạt động nói năng trong tiếng Việt VỀ CÁC PHỨC HỢP ĐƯỢC CHUYỂN NGHĨA ĐỂ CHỈ TÍNH CHẤT CỦA HOẠT ĐỘNG NÓI NĂNG TRONG TIẾNG VIỆT LÊ THỊ CẨM VÂN Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế Tóm tắt: Trong báo này, trên cơ sở khái niệm khung của lý thuyết ngôn ngữ học tri nhận, chúng tôi mô tả đặc điểm ngữ nghĩa của các phức hợp được chuyển nghĩa để chỉ tính chất của hoạt động nói năng, một tiểu nhóm các ngữ vị từ được chuyển nghĩa để chỉ hoạt động nói năng trong tiếng Việt, trong đó chú trọng đến: sự toả tia ngữ nghĩa phản chiếu sự chuyển di ý niệm của các yếu tố vốn chỉ tính chất của các phạm trù khác được mở rộng mạng lưới để chỉ tính chất của hoạt động nói năng, các ý nghĩa liên hội làm nền cho việc hiểu các phức hợp này. Từ khóa: Phức hợp, chuyển nghĩa, tính chất của hoạt động nói năng, khung. 1. MỞ ĐẦU . Trong tiếng Việt, bên cạnh các từ ngữ có nghĩa gốc chỉ hoạt động nói năng còn có các từ ngữ vốn chỉ các hoạt động khác nhưng được chuyển nghĩa để chỉ hoạt động nói năng1. Các từ ngữ này khi chuyển nghĩa có thể chỉ lối ăn nói, khả năng ăn nói, tiếng xấu để lại, lời nhận xét, bàn tán, chê bai của người đời, tai vạ do nói năng không thận trọng gây nên (được biểu đạt bằng các danh từ, danh ngữ) [6] hoặc hành động, tính chất của hoạt động nói năng (được biểu đạt bằng vị từ, ngữ vị từ). Nhóm các yếu tố được chuyển nghĩa để chỉ hành động, tính chất của hoạt động nói năng cho đến nay chủ yếu được miêu tả từ cách tiếp cận phân tích thành tố nghĩa [2], [4]. Trong bài báo này, trên cơ sở khái niệm khung của lý thuyết ngôn ngữ học tri nhận, chúng tôi mô tả đặc điểm ngữ nghĩa của các phức hợp được chuyển nghĩa để chỉ tính chất của hoạt động nói năng, một tiểu nhóm của các vị từ, ngữ vị từ được chuyển nghĩa để chỉ hoạt động nói năng trong tiếng Việt. . Một trong các thuật ngữ quan trọng được xác lập trong khung lý thuyết ngôn ngữ học tri nhận là khái niệm .
