“Hương Sơn bảo quyển” là một tác phẩm văn học Phật giáo Trung Quốc có ảnh hưởng lớn tại Việt Nam về nhiều phương diện như văn học, văn hóa dân gian, sinh hoạt tín ngưỡng và tôn giáo. Truyện tích về công chúa Diệu Thiện đắc đạo ở núi Hương Sơn ở tác phẩm này được truyền bá rộng rãi ở Việt Nam và được nhiều lần cải tác bằng chữ Nôm. Bài viết tập trung khai thác một mảng tư liệu khác bên cạnh diễn Nôm tôn giáo “Hương Sơn bảo quyển” là các tư liệu Hán Nôm địa lý và văn học có nội dung đề cập tới truyện tích và những di tích gắn liền với truyện tích đó ở Việt Nam, qua đó khẳng định một số ảnh hưởng của “Hương Sơn bảo quyển” ở Việt Nam cũng như những hình thức địa phương hóa một Phật tích phi bản địa. | Tác phẩm Phật giáo Trung Quốc Hương Sơn bảo quyển từ tiếp cận tư liệu Hán Nôm Tác phẩm Phật giáo Trung Quốc Hương Sơn bảo quyển từ tiếp cận tư liệu Hán Nôm(*) Nguyễn Đình Hưng(**) Nguyễn Tô Lan(***) Tóm tắt: “Hương Sơn bảo quyển” là một tác phẩm văn học Phật giáo Trung Quốc có ảnh hưởng lớn tại Việt Nam về nhiều phương diện như văn học, văn hóa dân gian, sinh hoạt tín ngưỡng và tôn giáo. Truyện tích về công chúa Diệu Thiện đắc đạo ở núi Hương Sơn ở tác phẩm này được truyền bá rộng rãi ở Việt Nam và được nhiều lần cải tác bằng chữ Nôm. Bài viết tập trung khai thác một mảng tư liệu khác bên cạnh diễn Nôm tôn giáo “Hương Sơn bảo quyển” là các tư liệu Hán Nôm địa lý và văn học có nội dung đề cập tới truyện tích và những di tích gắn liền với truyện tích đó ở Việt Nam, qua đó khẳng định một số ảnh hưởng của “Hương Sơn bảo quyển” ở Việt Nam cũng như những hình thức địa phương hóa một Phật tích phi bản địa. Từ khoá: Hương Sơn bảo quyển, Quan Âm Diệu Thiện, Tư liệu Hán Nôm “Bảo quyển 寶卷” là một thể loại văn nay. Nội dung chủ yếu kể về chuyện tu hành bản văn học đặc thù, dùng để diễn xướng của công chúa Diệu Thiện từ khi giáng sinh trong nghi lễ Phật giáo ở Trung Quốc. vào hoàng cung tới lúc thành đạo ở núi Hương Sơn bảo quyển 香山寶卷 là tên rút Hương Sơn, được tôn xưng là Quan Âm gọn của Đại thánh pháp bảo Hương Sơn Nam Hải hay Quan Âm Diệu Thiện. Hương bảo quyển 大聖法寶香山寶卷, tên gốc là Sơn bảo quyển được coi là tác phẩm của Quan Thế Âm Bồ tát bản nguyện kinh 觀世 thiền sư Phổ Minh chùa Thiên Trúc (Hàng 音菩薩本願經. Đây là một trong những tác Châu, Trung Quốc) sáng tác vào năm 1103 phẩm tiêu biểu của thể loại này và là văn dưới ảnh hưởng của sự phát triển tín bản được diễn xướng rộng rãi vào bậc nhất ngưỡng thờ cúng Phật Quan Âm ở Trung trong lịch sử Trung Quốc và cho tới ngày Quốc vào thời Tống(*). Điểm đáng chú ý là, văn bản sớm nhất (*) hiện còn của Hương Sơn bảo quyển được Bài viết dựa trên kết quả nghiên cứu thuộc đề tài nghiên cứu .
