Các tộc người thiểu số ở Việt Nam nói chung và đặc biệt là những tộc người thiểu số vùng miền núi phía Bắc như người Hmông, Dao, Tày, Nùng, Thái là những cư dân sống bằng nông nghiệp trồng trọt lâu đời. Các yếu tố thời tiết, thời gian rất quan trọng, tác động đến hiệu quả và năng suất của cây trồng. Vì vậy, họ đã tích lũy được những kinh nghiệm dân gian phong phú để ứng xử với các hiện tượng thiên nhiên. Trải qua từ đời này đến đời khác, những kinh nghiệm đó được bổ sung và kiểm nghiệm trong thực tế, nó giúp cho người nông dân nắm được quy luật vận động của thời tiết có ảnh hưởng đến mùa màng theo chu kỳ một năm và có thể nhiều năm để có những ứng xử thích hợp phục vụ cho sản xuất nông nghiệp. Những kinh nghiệm, tri thức này sẽ được làm sáng tỏ trong bài viết dưới đây. | Tri thức dân gian về các hiện tượng thiên nhiên của một số tộc người miền núi phía Bắc Tri thức dân gian về các hiện tượng thiên nhiên của một số tộc người miền núi phía Bắc Võ Thị Mai Phương(*) Tóm tắt: Các tộc người thiểu số ở Việt Nam nói chung và đặc biệt là những tộc người thiểu số vùng miền núi phía Bắc như người Hmông, Dao, Tày, Nùng, Thái là những cư dân sống bằng nông nghiệp trồng trọt lâu đời. Các yếu tố thời tiết, thời gian rất quan trọng, tác động đến hiệu quả và năng suất của cây trồng. Vì vậy, họ đã tích lũy được những kinh nghiệm dân gian phong phú để ứng xử với các hiện tượng thiên nhiên. Trải qua từ đời này đến đời khác, những kinh nghiệm đó được bổ sung và kiểm nghiệm trong thực tế, nó giúp cho người nông dân nắm được quy luật vận động của thời tiết có ảnh hưởng đến mùa màng theo chu kỳ một năm và có thể nhiều năm để có những ứng xử thích hợp phục vụ cho sản xuất nông nghiệp. Những kinh nghiệm, tri thức này sẽ được làm sáng tỏ trong bài viết dưới đây. Từ khóa: Tri thức dân gian, Thời tiết, Khí hậu, Dân tộc miền núi phía Bắc Kiến thức bản địa (indigenous knowl- tộc người thiểu số ở Việt Nam đã nắm edge), kiến thức địa phương (local knowl- được quy luật vận động của thời tiết có ảnh edge) hay tri thức truyền thống (traditional hưởng đến mùa màng theo chu kỳ một năm knowledge) là hệ thống tri thức mà người và có thể nhiều năm để ứng xử với các hiện dân ở một cộng đồng tích lũy và phát triển tượng thiên nhiên xảy ra, phục vụ cho sản dựa trên kinh nghiệm, đã được kiểm xuất nông nghiệp. nghiệm qua thực tiễn và thường xuyên Cũng chính vì lẽ đó mà tri thức địa thay đổi để thích nghi với môi trường văn phương không giống với tri thức khoa học. hóa, xã hội. Ở Việt Nam, các tộc người Nó được hình thành chủ yếu dựa vào sự thiểu số nói chung và đặc biệt là những tộc tích luỹ mò mẫm chứ không phải dựa vào người thiểu số vùng miền núi phía Bắc như những thử nghiệm mang tính khoa học và Hmông, Dao, Tày, Nùng, Thái, Khơ
