Bài viết trình bày quan điểm của nhà ngôn ngữ học Pike; quan điểm của nhà nhân lực học Harris; những phản biện của các nhà nhân học đối với Harris; đa dạng quan điểm cá nhân xung quanh lối tiếp cận EMIC/ETIC. | Tiếp cận chủ thể và khách thể (EMIC/ETIC) TiÕp cËn chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ (Emic/etic) Jean-Pierre Olivier de Sardan. Ðmique. L'Homme, 1998, Volume 38, NumÐro 147, Pages 151-166. lª h¶i ®¨ng(*) dÞch S ù ®èi lËp gi÷a emic vµ etic trong qu¸ khø cã lóc lªn ®Õn ®Ønh ®iÓm vµ ®Õn nay vÉn cßn ®−îc sö dông kh¸ th−êng vµi thËp kû tr−íc, ®· x¶y ra cuéc tranh luËn hÕt søc nãng báng trong giíi nh©n häc Mü xoay quanh tiÕp cËn emic/etic. xuyªn trong giíi nghiªn cøu nh©n häc Quay trë l¹i tranh luËn tr−íc ®©y cho nãi tiÕng Anh. Ph¶i ch¨ng viÖc sö dông phÐp chóng ta ®Ò xuÊt mét sè kh¸i niÖm ®óng mùc vµ thËn träng sù ®èi lËp gi÷a vµ ph−¬ng ph¸p luËn râ rµng h¬n ®Ó emic/etic sÏ mang l¹i lîi Ých nhiÒu h¬n khai th«ng th¾c m¾c vÒ tÝnh hîp thøc phiÒn phøc(*)? Trong bÊt cø tr−êng hîp kinh nghiÖm chñ nghÜa ®èi víi c¸c diÔn nµo, b»ng thuËt ng÷ “khoa häc luËn ng«n vµ nh÷ng biÓu hiÖn cña chñ thÓ thùc hµnh”, chiÕn l−îc nghiªn cøu ph¶i v¨n hãa, còng nh− sù cÇn thiÕt ph©n t¸ch b¹ch d÷ liÖu thu thËp ®−îc qua biÖt gi÷a c¸ch diÔn gi¶i “trong emic” víi diÔn ng«n cña chñ thÓ víi d÷ liÖu quan diÔn gi¶i “vÒ emic”.(*) s¸t vµ tµi liÖu viÕt tay, ®iÒu ®ã cã lÏ sÏ 1. Quan ®iÓm cña nhµ ng«n ng÷ häc Pike lµm t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ h¬n lµ pha trén §Çu nh÷ng n¨m 1950, Pike ®· ®Ò c¸c d÷ liÖu ®ã. Còng nh− vËy, trong xuÊt chuyÓn ®æi viÖc ph©n tÝch c¸c sù nghiªn cøu, viÖc ph©n biÖt gi÷a diÔn kiÖn v¨n hãa d−íi d¹ng emic ®èi lËp víi ng«n d©n gian (hay thæ ng÷) víi diÔn etic, trong ng«n ng÷ häc chÝnh lµ sù ®èi ng«n b¸c häc sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ h¬n lËp kinh ®iÓn gi÷a ©m vÞ (phonemic) vµ lµ ®Ó lÉn c¶ hai diÔn ng«n ®ã. Thùc tÕ, ng÷ ©m (phonetic). Tõ l©u, c¸c nhµ ng«n sù ph©n biÖt gi÷a emic vµ etic còng ng÷ häc cã thãi quen ph©n biÖt râ nÐt t−¬ng tù nh− thÕ. Nh−ng, c¸n c©n ®«i gi÷a hÖ thèng nh÷ng sù t−¬ng ph¶n vµ khi cã thÓ nghiªng vÒ nh÷ng yÕu tè phô kh¸c biÖt vÒ ©m ®iÖu (systÌme des víi lý do Ýt ng−êi theo emic hoÆc etic hay contrastes et diffÐrences sonores c¶ hai,