Bài viết trình bày tư tưởng về quyền con người trong quốc triều hình luật với các nội dung: về quyền sở hữu tài sản; việc bảo vệ quyền sở hữu và quyền bình đẳng về tài sản cho phụ nữ; tư tưởng về mở rộng và tôn trọng các quyền giao dịch dân sự; tư tưởng về quyền học tập thi cử. | Tư tưởng về quyền con người trong quốc triều hình luật T¦ T¦ëNG VÒ QUYÒN CON NG¦êI TRONG QUèC TRIÒU H×NH LUËT NguyÔn ThÞ Thu Hµ(*) rong lÞch sö c¸c nhµ n−íc phong héi ViÖt Nam, Quèc triÒu h×nh luËt còng T kiÕn ViÖt Nam, triÒu Lª s¬ (thÕ kû thø XV-XVIII) ®−îc ®¸nh gi¸ lµ mét kh«ng hÒ cã tõ nh©n quyÒn nh−ng chøa ®ùng nhiÒu ®iÒu cã néi dung b¶o vÖ trong nh÷ng thêi kú ph¸t triÓn rùc rì quyÒn con ng−êi nh− c¸c quyÒn vÒ së nhÊt, ®Æc biÖt lµ thêi kú trÞ v× cña Vua h÷u tµi s¶n, quyÒn giao dÞch d©n sù, Lª Th¸nh T«ng (1460-1497) - mét vÞ quyÒn häc tËp, thi cö, quyÒn ®−îc nhµ vua ®−îc ®¸nh gi¸ lµ anh minh, xuÊt n−íc, x· héi ch¨m lo vÒ y tÕ lóc èm ®au, chóng víi hai niªn hiÖu Quang ThuËn lóc giµ yÕu kh«ng n¬i n−¬ng tùa, quyÒn (1460-1469) vµ Hång §øc (1470-1497). ®−îc c«ng lý b¶o vÖ, ®Æc biÖt lµ quyÒn Vua Lª Th¸nh T«ng ®· ®Ó l¹i dÊu Ên rÊt cña nh÷ng ng−êi thuéc nhãm yÕu thÕ ®Ëm nÐt vÒ nh÷ng thµnh tùu trong x©y trong x· héi nh− phô n÷, trÎ em, ng−êi dùng, cñng cè Nhµ n−íc Trung −¬ng tËp tµn tËt, ng−êi giµ c¶, ng−êi bÖnh tËt, quyÒn; ph¸t triÓn kinh tÕ, s¶n xuÊt ng−êi nghÌo khæ. §ã ®Òu lµ nh÷ng n«ng nghiÖp; b¶o vÖ ®Êt n−íc; träng quyÒn mµ ngµy nay hiÕn ph¸p cña c¸c dông hiÒn tµi. ¤ng ®· kÕ thõa, ph¸t quèc gia trong ®ã cã ViÖt Nam gäi lµ triÓn vµ hoµn thiÖn ph−¬ng thøc cai trÞ nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña con ng−êi trªn ®Êt n−íc kÕt hîp gi÷a ®¹o ®øc vµ kû c¸c lÜnh vùc d©n sù, kinh tÕ, x· héi, v¨n c−¬ng, ph¸p luËt. Víi viÖc so¹n th¶o vµ hãa vµ quyÒn cña nhãm x· héi dÔ bÞ tæn ban hµnh Quèc triÒu h×nh luËt (cßn th−¬ng.(*) ®−îc biÕt ®Õn víi tªn gäi LuËt Hång Nh÷ng t− t−ëng vÒ quyÒn con ng−êi §øc), Vua Lª Th¸nh T«ng ®· ®¸nh dÊu trong Quèc triÒu h×nh luËt ®· thÓ hiÖn tr×nh ®é lËp ph¸p ë møc ®é cao nhÊt cña triÕt lý hµnh ®éng h−íng ®Õn b¶o vÖ thêi kú phong kiÕn ViÖt Nam. ng−êi d©n cña Vua Lª Th¸nh T«ng, Quèc triÒu h×nh luËt chøa ®ùng ®ång thêi thÓ hiÖn tÇm nh×n vµ mét t− nhiÒu néi dung tiÕn bé, trong ®ã, ®Æc duy lËp ph¸p v−ît tr−íc cña «ng .
