Bài viết trình bày khái niệm tinh thần thực chứng; tư duy phức; tiếp cận hệ thống và nghiên cứu lịch sử của Khoa học và Công nghệ. Để nắm chi tiết nội dung bài viết. | Từ tinh thần thực chứng, tư duy phức đến tiếp cận hệ thống (Góp phần nghiên cứu lịch sử Khoa học và Công nghệ) Tõ TINH THÇN THùC CHøNG, T¦ DUY PHøC §ÕN TIÕP CËN HÖ THèNG (Gãp phÇn nghiªn cøu LÞch sö khoa häc vµ c«ng nghÖ) NguyÔn Thõa Hû(*) NguyÔn M¹nh Dòng(**) Tõ tinh thÇn thùc chøng Tinh thÇn c¬ b¶n cña nã lµ mäi luËn ®Ò khoa häc, trong ®ã cã khoa häc x· héi, Tinh thÇn thùc chøng (Positivist chØ thùc sù cã gi¸ trÞ khi ®· ®−îc thùc spirit) mµ h¹t nh©n cña nã lµ chñ nghÜa nghiÖm vµ kiÓm chøng kü l−ìng. thùc chøng (Positivism) lµ ®iÓm khëi ®Çu, cÇn thiÕt cho mäi khoa häc hiÖn Tinh thÇn thùc chøng ®−îc thÓ hiÖn ®¹i. Tinh thÇn thùc chøng h×nh thµnh trong nghiªn cøu khoa häc qua nh÷ng vµ ph¸t triÓn trong mét qu¸ tr×nh. khÝa c¹nh sau: Nh÷ng h¹t mÇm cña nã ®· cã trong t− - Khoa häc ®−îc hiÓu: lÊy khoa häc t−ëng nh÷ng nhµ triÕt häc, nhµ to¸n häc vµ tri thøc lµm nÒn t¶ng cho tri thøc nh− nhµ triÕt häc ng−êi Ph¸p RenÐ luËn (ÐpistÐmologie). (*)(**) Descartes (1596-1650) - cha ®Î cña chñ nghÜa duy lý (rationalism), nhµ triÕt häc - Ng−êi nghiªn cøu cÇn rÊt thËn ng−êi Anh Francis Bacon (1561-1626) - träng trong viÖc lËp luËn, ®¸nh gi¸ vÒ ng−êi khai sinh ra chñ nghÜa thùc ®èi t−îng ®−îc nghiªn cøu hay nh÷ng nghiÖm (empiricism) vµ nhµ x· héi häc hiÖn t−îng x· héi ®ã. §−a ra mét ®Þnh ng−êi Ph¸p Saint-Simon (1760-1825). h−íng gi¶ thiÕt, ph¸c häa mét m« h×nh Nã ®−îc hoµn thiÖn vµ hÖ thèng hãa bëi kh¶ dÜ dùa trªn nh÷ng kinh nghiÖm vµ nhµ x· héi häc Ph¸p Auguste Comte trùc gi¸c cã thÓ lµ mét gîi ý tèt cho nhµ (1798-1857), th− ký vµ ng−êi céng t¸c nghiªn cøu, nã gióp chóng ta dÔ dµng cña Saint-Simon, ®−îc coi lµ cha ®Î cña ph©n tÝch vµ tæng hîp nh÷ng d÷ liÖu. chñ nghÜa thùc chøng. Tinh thÇn thùc Nh−ng tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc tin ngay ®Ó chøng cßn ®−îc ph¸t triÓn vµ bæ sung kh¼ng ®Þnh gi¶ thiÕt Êy lµm sù chØ ®¹o sau ®ã bëi Pareto (Ng−êi Italia, 1848- nghiªn cøu. V× cho dï nã cã thÓ rÊt chÆt 1923), Durkheim (ng−êi Ph¸p, 1858- chÏ hoµn h¶o vÒ .
