Bài viết trình bày những tiền đề chung có tính chất nền tảng, có động lực lớn, sâu đậm đến dòng thơ Nôm của các chúa Trịnh theo kinh nghiệm nghiên cứu, dòng văn khoa học nghiên cứu lịch sử văn học. | Những tiền đề của dòng thơ Nôm các chúa Trịnh Nh÷ng tiÒn ®Ò cña dßng th¬ N«m c¸c chóa TrÞnh NguyÔn M¹nh hoµng (*) T rong bµi viÕt nµy chóng t«i tr×nh bµy nh÷ng tiÒn ®Ò chung cã tÝnh chÊt nÒn t¶ng, cã t¸c ®éng lín, s©u ®Ëm thùc quyÒn thuéc vÒ hä TrÞnh. Cã quyÒn lùc thùc tÕ, c¸c chóa TrÞnh thõa kh¶ n¨ng ®Ó phÕ truÊt nhµ Lª, lËp ra triÒu ®Õn dßng th¬ N«m c¸c chóa TrÞnh theo ®¹i riªng cña m×nh. Tuy nhiªn, hä ®· kinh nghiÖm nghiªn cøu t¸c gia, dßng kh«ng ®i vµo vÕt xe ®æ cña nhµ Hå v¨n häc cña khoa nghiªn cøu lÞch sö v¨n (1400-1407), nhµ M¹c (1527-1592).(*)C¸c häc. Tõ ®Þnh h−íng ®ã, chóng t«i chän 3 chóa TrÞnh ý thøc r»ng, sù nghiÖp trung vÊn ®Ò quan träng nhÊt (tõ xa ®Õn gÇn, h−ng ®Êt n−íc vÉn cÇn ph¶i dùa trªn tõ kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ) lµ: tiÒn ®Ò lÞch ¶nh h−ëng vµ uy tÝn cña nhµ Lª. Do ®ã, sö - x· héi, v¨n ho¸ - v¨n häc [vÊn ®Ò c¸c chóa TrÞnh ®· ¸p dông mét ®Þnh chÕ “thêi ®¹i s¸ng t¸c”]; tiÓu sö - sù nghiÖp mµ ë ®ã vua Lª vÉn ®−îc duy tr× ng«i vÞ c¸c chóa TrÞnh [vÊn ®Ò “chñ thÓ s¸ng trªn danh nghÜa, nh−ng thùc quyÒn l¹i t¸c”] vµ quan niÖm th¬ ca cña hä [vÊn n»m trong tay chóa TrÞnh. M« h×nh ®Ò “quan niÖm s¸ng t¸c”]. chÝnh trÞ nµy ph¶i lu«n ®¶m b¶o tÝnh æn 1. TiÒn ®Ò thêi ®¹i: bèi c¶nh lÞch sö - x· héi, v¨n ®Þnh, bÒn v÷ng ®Ó kh«ng thÓ bÞ ph¸ vì ho¸ - v¨n häc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng phong kiÕn ph©n quyÒn. §ã lµ c¬ së thiÕt lËp nªn mét Trong bèi c¶nh lÞch sö x· héi phøc thiÕt chÕ hÕt søc ®Æc biÖt trong lÞch sö t¹p vµ ®Çy biÕn ®éng thêi Lª Trung phong kiÕn ViÖt Nam - thiÕt chÕ “l−ìng h−ng (1533-1788) cã thÓ thÊy næi lªn vÞ ®Çu” vua Lª - chóa TrÞnh(**). C¸c chóa trÝ vµ vai trß lÞch sö cña c¸c chóa TrÞnh. N¨m 1599, TrÞnh Tïng ®−îc vua Lª (*) ThS., ViÖn Th«ng tin KHXH. phong §« Nguyªn sóy Tæng quèc chÝnh (**) VÒ L−ìng ®Çu chÕ xin xem c¸c c«ng tr×nh Th−îng phô B×nh An v−¬ng, n¾m mäi nghiªn cøu: Lª Kim Ng©n (1974), V¨n hãa chÝnh quyÒn hµnh, më ®Çu nghiÖp chóa. Nhµ trÞ ViÖt Nam - chÕ ®é chÝnh trÞ ViÖt Nam thÕ kû XVII vµ .
