Bài viết khảo sát truyện ngắn đương đại hiện nay và những đổi mới trong tư duy thể loại được thể hiện thông qua các bình diện: đổi mới quan niệm thể loại và tiếp nhận thể loại; đổi mới về cốt truyện; đổi mới hệ thống nhân vật. | Truyện ngắn Việt Nam đương đại: Những đổi mới tư duy thể loại TRUYÖN NG¾N VIÖT NAM §¦¥NG §¹I: Nh÷NG §æI MíI T¦ DUY THÓ LO¹I Lª Dôc Tó(*) C ïng víi th¬ vµ tiÓu thuyÕt, truyÖn ng¾n ViÖt Nam giai ®o¹n tõ 1986 ®Õn míi nµy ®−îc t¸c ®éng bëi hai yÕu tè: sù ®ßi hái tù th©n cña nhµ v¨n vµ nhu cÇu nay ®ãng vai trß quan träng trong viÖc khÈn thiÕt cña ng−êi ®äc. Trong bèi c¶nh h×nh thµnh diÖn m¹o nÒn v¨n häc ViÖt cña ®êi sèng thùc t¹i h«m nay, sù thay ®æi Nam ®−¬ng ®¹i víi nh÷ng ®æi míi trªn nµy lµ mét tÊt yÕu lÞch sö ®Ó ®¸p øng thÕ nhiÒu b×nh diÖn. Ghi nhËn nh÷ng có nh¶y giíi ®a chiÒu víi nhiÒu c¸ch chuyÓn t¶i vÒ v−ît bËc cña truyÖn ng¾n sau ®æi míi, hiÖn thùc ®êi sèng øng víi nhiÒu kªnh nhµ v¨n, nhµ nghiªn cøu Nguyªn Ngäc tiÕp nhËn kh¸c nhau.(*) nhËn xÐt: §Æc ®iÓm næi bËt lÇn nµy lµ cÇm Tr−íc hÕt, vÒ phÝa nhµ v¨n, ®· ®Õn c¸i truyÖn ng¾n trong tay cã thÓ c¶m thÊy lóc hä thÊy r»ng “kh«ng thÓ viÕt nh− cò” c¸i dung l−îng cña nã nÆng trÜu (Nguyªn vµ cÇn ph¶i “viÕt nh− mét phÐp øng xö” - Ngäc, 1992). C¸i “søc nÆng” mµ truyÖn øng xö víi nghÖ thuËt, øng xö víi con ng¾n ®−¬ng ®¹i h«m nay cã ®−îc chÝnh lµ ng−êi vµ cuéc ®êi. Víi nh÷ng nhµ v¨n cã sù hîp nhÊt cña nhiÒu ph−¬ng diÖn ®æi th©m niªn trong nghÒ, hä ©m thÇm ®i t×m míi tõ c¶m høng s¸ng t¹o, chiÒu s©u cña vµ x¸c lËp cho m×nh mét “ch©n dung tinh sù ph¶n ¸nh hiÖn thùc ®Õn nh÷ng thay thÇn” míi b»ng c¸ch “tr×nh lµng” lèi viÕt ®æi trong bót ph¸p thÓ hiÖn cã thÓ gãi gän kh¸c tr−íc, mµ NguyÔn Minh Ch©u lµ mét trong nhËn ®Þnh kh¸i qu¸t: nh÷ng ®æi míi ®iÓn h×nh. C¸c truyÖn ng¾n Bøc tranh, trong t− duy thÓ lo¹i. Ng−êi ®µn bµ trªn chuyÕn tµu tèc hµnh, Kh¶o s¸t truyÖn ng¾n ®−¬ng ®¹i h«m Phiªn chî Gi¸t ®· cho thÊy mét NguyÔn nay, chóng t«i nhËn thÊy nh÷ng ®æi míi Minh Ch©u quen thuéc mµ v« cïng l¹ trong t− duy thÓ lo¹i ®−îc thÓ hiÖn trªn lÉm. Quen thuéc trong vïng ®Ò tµi, trong nh÷ng b×nh diÖn c¬ b¶n sau: nh÷ng khu«n viªn hiÖn thùc cò, nh−ng l¹ I. §æi míi quan niÖm thÓ lo¹i vµ tiÕp nhËn thÓ
