Bài viết phân tích những nội dung chủ yếu và chỉ ra một số sự khác biệt cơ bản nhất giữa hai loại logic học phương Đông và phương Tây. Để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu bài viết. | Những nét cơ bản của logic học Phật giáo Ấn Độ (Phân tích so sánh với logic học phương Tây) NH÷NG NÐT C¥ B¶N CñA LOGIC HäC PHËT GI¸O ÊN §é (Ph©n tÝch so s¸nh víi logic häc Ph−¬ng T©y) NguyÔn Gia Th¬(*) V¨n hãa ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y tuy cã nh÷ng nÐt chung nhÊt ®Þnh nh−ng sù kh¸c biÖt gi÷a chóng l¹i mang ®Æc ®iÓm Ýt nhiÒu c¬ b¶n. C¸c hÖ thèng triÕt häc ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y cã nh÷ng sù trïng phïng kú l¹: xÐt c¶ vÒ mÆt thêi gian còng nh− nh÷ng thµnh tè c¬ b¶n cña v¨n hãa. TriÕt häc ph−¬ng T©y (b¾t ®Çu tõ Hy L¹p cæ ®¹i) lµ c¬ së lý luËn gi¶i thÝch cho Kinh Th¸nh, cßn triÕt häc ph−¬ng §«ng th× lÉn vµo trong c¸c kinh s¸ch cña c¸c lo¹i t«n gi¸o kh¸c nhau, trong ®ã cã PhËt gi¸o, chóng song song tån t¹i, ph¸t triÓn lµm thµnh nh©n lâi cña hai nÒn v¨n hãa kh¸c nhau. ë ph−¬ng T©y, triÕt häc (mµ logic häc lµ x−¬ng sèng, lµ c«ng cô cña nã) ph¸t triÓn m¹nh lµm c¬ së cho khoa häc vµ kü thuËt ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Cßn ë ph−¬ng §«ng, triÕt häc kh«ng ph¸t triÓn m¹nh, kh«ng cã hÖ thèng chÆt chÏ nh− ë ph−¬ng T©y, logic häc còng kh«ng n»m ngoµi sè phËn Êy, ph¶i ch¨ng chÝnh v× thÕ mµ khoa häc-kü thuËt ph−¬ng §«ng l¹c hËu h¬n ph−¬ng T©y? Kh¼ng ®Þnh nh− vËy cã lÏ kh«ng thËt sù ch¾c ch¾n, nh−ng cã mét ®iÒu thËt sù ch¾c ch¾n lµ: phong c¸ch t− duy cña ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y cã sù kh¸c biÖt t−¬ng ®èi lín mµ c¸i ph¶n ¸nh cña sù kh¸c biÖt Êy lµ hai lo¹i logic häc kh¸c nhau, ®ã lµ logic häc PhËt gi¸o Ên §é vµ logic häc ph−¬ng T©y (b¾t nguån tõ Aristotle ë Hy L¹p cæ ®¹i). Trong bµi viÕt nµy chóng t«i kh«ng cã ý ®Þnh xem xÐt toµn bé hai lo¹i logic häc ®ã, mµ chØ cã ý ®Þnh ph©n tÝch nh÷ng néi dung chñ yÕu vµ chØ ra mét sè sù kh¸c biÖt c¬ b¶n nhÊt gi÷a hai lo¹i logic häc ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y. L ogic häc PhËt gi¸o xuÊt hiÖn ®Çu tiªn ë Ên §é cæ ®¹i vµo kho¶ng thÕ vÊn ®Ò ®−îc chó ý cña thêi kú nµy nh−: sù phô thuéc cña ng«n ng÷ vµo vÞ trÝ vµ ®èi t−îng sö dông ng«n tõ (tr−íc vua, kû thø VI tr−íc CN. ë giai ®o¹n .
