Bài viết tìm hiểu về cách ứng xử với thiên nhiên nói chung, nương rẫy nói riêng của cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên qua các thời kỳ, từ đó tìm ra những đặc trưng của cốt lõi làm biến đổi về đời sống nhiều mặt của các dân tộc người ở đây. | Nương rẫy trong đời sống các dân tộc Tây Nguyên N¦¥NG RÉY TRONG §êI SèNG C¸C D¢N TéC T¢Y NGUY£N TrÇn Minh §øc(*) N»m trong täa ®é ®Þa lý tõ 11045’ ®Õn 15027’ (vÜ ®é B¾c) vµ tõ 107012’ ®Õn 108055’ (kinh ®é §«ng), T©y Nguyªn cã vÞ trÝ chiÕn l−îc vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, m«i tr−êng vµ quèc phßng an ninh. T©y Nguyªn cã diÖn tÝch tù nhiªn lµ ha, trong ®ã cã ha rõng c¸c lo¹i, chiÕm tíi 36,3% tr÷ l−îng rõng cña c¶ n−íc. T©y Nguyªn còng lµ n¬i c− tró cña 13 d©n téc thiÓu sè nh− Ba Na, X¬ §¨ng, Mn«ng, £®ª. vµ cßn l−u gi÷ ®−îc nhiÒu phong tôc tËp qu¸n, di s¶n v¨n hãa vËt thÓ vµ phi vËt thÓ cã gi¸ trÞ lÞch sö vµ thÈm mü cao nh− nhµ r«ng, nhµ dµi, ®µn ®¸, t−îng må, c¸c lÔ héi v¨n hãa, cång chiªng vµ mét kho tµng v¨n häc d©n gian ®å sé víi nh÷ng b¶n tr−êng ca, truyÖn cæ, truyÖn ngô ng«n, nh÷ng lµn ®iÖu d©n ca l−u truyÒn qua nhiÒu thÕ hÖ trong hµng ngh×n n¨m. T×m hiÓu vÒ c¸ch øng xö víi thiªn nhiªn nãi chung, n−¬ng rÉy nãi riªng cña céng ®ång c¸c d©n téc T©y Nguyªn qua c¸c thêi kú, tõ ®ã t×m ra nh÷ng ®Æc tr−ng cèt lâi lµm biÕn ®æi vÒ ®êi sèng nhiÒu mÆt c¸c téc ng−êi ë ®©y sÏ gãp phÇn ®−a ra ®−îc nh÷ng c¬ së khoa häc ®Ó §¶ng, Nhµ n−íc ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p kinh tÕ-v¨n hãa- x· héi hîp lý nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn T©y Nguyªn nãi chung theo h−íng bÒn v÷ng trong t−¬ng lai. 1. Mét sè ®Æc tr−ng c¬ b¶n trong ho¹t ®éng s¶n chän n¬i ë cña m×nh lµ gÇn c¸c khu rõng xuÊt n−¬ng rÉy truyÒn thèng c¸c d©n téc T©y vµ lµm rÉy theo kiÓu ph¸t, ®èt, chäc, Nguyªn trØa. Theo ®ã, trªn mét ®¸m rÉy míi Trong ®êi sèng c¸c d©n téc T©y ph¸t, bµ con trång lóa, ng«, s¾n, ®Ëu. Nguyªn, ®Êt rõng vµ n−¬ng rÉy cã mét cho ®Õn khi ®Êt b¹c mµu th× bá ®Ó t×m vai trß quan träng kh«ng g× thay thÕ mét ®¸m rÉy míi. ∗Chu kú nµy chØ lÆp ®−îc. Tr−íc ®©y, rõng gÇn nh− bao phñ l¹i khi ®¸m rÉy khai th¸c s¶n xuÊt tr−íc hÇu kh¾p c¶ T©y Nguyªn tõ trªn nói ®ã phôc håi ®−îc ®é mµu mì cÇn thiÕt. cao xuèng c¸c thung lòng vµ thÊp
