Bài viết phân tích làm rõ phần nào vai trò của dịch thuật văn học trong tiếp xúc văn hóa phương Tây ở Nhật Bản trong thời kỳ cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. | Vai trò của dịch thuật văn học trong tiếp xúc văn hoá phương Tây ở Nhật Bản Vai trß cña dÞch thuËt v¨n häc trong tiÕp xóc v¨n hãa ph−¬ng T©y ë NhËt B¶n (*) NguyÔn TuÊn Khanh C«ng cuéc Duy T©n Minh TrÞ (1868-1912) ®· lµm dÊy lªn kh¸t väng m·nh liÖt cña toµn d©n NhËt B¶n nh»m "Häc tËp ph−¬ng T©y, ®uæi kÞp ph−¬ng T©y vµ v−ît ph−¬ng T©y", "KÕt hîp c¸i tèt nhÊt cña ph−¬ng T©y víi tinh thÇn NhËt B¶n". §iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao viÖc dÞch thuËt v¨n häc ch©u ¢u, ®Æc biÖt tõ ®Çu thÕ kû XX, ®· mang l¹i t¸c nh©n kÝch thÝch ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn v¨n ch−¬ng míi ë NhËt B¶n. Cã thÓ nãi kh«ng mét nhµ v¨n NhËt B¶n cã tÇm quan träng nµo mµ kh«ng chÞu ¶nh h−ëng th«ng qua sù hiÓu biÕt v¨n häc ch©u ¢u. V¨n häc NhËt B¶n tõ ngµy Êy ®· tiÕp thu nhiÒu trµo l−u t− t−ëng vµ v¨n häc ph−¬ng T©y: chñ nghÜa tù do, chñ nghÜa l·ng m¹n, chñ nghÜa t−îng tr−ng, chñ nghÜa tù nhiªn, chñ nghÜa hiÖn thùc., ®¸nh dÊu mét sù më ®Çu thùc sù cho v¨n xu«i theo phong c¸ch hiÖn ®¹i, nhuÇn nhuyÔn nh÷ng yÕu tè ph−¬ng T©y. Bµi viÕt d−íi ®©y ph©n tÝch lµm râ phÇn nµo vai trß cña dÞch thuËt v¨n häc trong tiÕp xóc v¨n hãa ph−¬ng T©y ë NhËt B¶n trong thêi kú cuèi thÕ kû XIX - ®Çu thÕ kû XX. H Çu hÕt nÒn v¨n xu«i NhËt B¶n trong thÕ kû kÕ tiÕp thêi kú kh«i phôc nÒn qu©n chñ Minh trÞ nªn tÝnh chÊt hiÖn ®¹i ®èi víi mét t¸c phÈm khi nã tiÕp nhËn trùc tiÕp tõ mét sè nhµ v¨n n−íc ngoµi.(∗)§iÒu nµy (1868) ®Òu ®−îc gäi b»ng thuËt ng÷ còng gi¶i thÝch t¹i sao viÖc dÞch thuËt “hiÖn ®¹i”, mÆc dï sù biÕn ®æi v¨n häc v¨n häc ch©u ¢u, ®Æc biÖt tõ ®Çu thÕ thùc sù chØ cã thÓ nhËn thÊy kho¶ng kû XX, ®· mang l¹i t¸c nh©n kÝch hai thËp kû sau ®ã, vµo cuèi nh÷ng thÝch ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn v¨n n¨m 1880, cã lÏ bëi chóng ph¶n ¸nh ch−¬ng míi ë NhËt B¶n. RÊt nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò cña x· héi ®−¬ng thêi, nhµ phª b×nh v¨n häc NhËt B¶n ®Òu hoÆc bëi c¸c kü x¶o v¨n ch−¬ng ®−îc ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh r»ng lÞch sö v¨n sö dông mµ tr−íc ®©y ng−êi ta ch−a häc NhËt