Để xác định tính mạch lạc của văn bản, từ ngữ được sử dụng trong văn bản còn được xét đến ở sự tương hợp với ngữ cảnh mà trong đó chúng hiện diện. Bài viết trình bày phép liên kết từ vựng trong văn bản tiếng Anh như một cách minh hoạ, làm rõ thêm lí thuyết văn bản và hướng tới việc tìm hiểu các biện pháp liên kết khác trong văn bản hay diễn ngôn tiếng Việt và tiếng Anh. | Liên kết từ vựng trong văn bản tiếng Anh Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP Nguyễn Phú Thọ LIÊN KẾT TỪ VỰNG TRONG VĂN BẢN TIẾNG ANH NGUYỄN PHÚ THỌ * 1. Vấn đề Một văn bản hay diễn ngôn có mạch lạc hầu như bao giờ cũng gắn liền với việc các từ có liên quan nhau cùng xuất hiện trong các ngữ đoạn. Sự cùng xuất hiện này trước hết bị chi phối bởi quan hệ ngữ pháp, nhưng dễ thấy nhất là liên kết từ vựng. Halliday và Hassan (1976, 1994) nghiên cứu các kiểu loại từ vựng ở cấp độ trên câu qua việc mô tả liên kết từ vựng. Nó cũng hàm nghĩa là sự lựa chọn một đơn vị từ vựng có liên quan về ngữ nghĩa với một đơn vị từ vựng đã có trước đó. Và chính sự lựa chọn từ vựng của người nói hay người viết đã tạo ra những quan hệ liên kết trong văn bản. Nunan (1999:123) xác định “Liên kết từ vựng diễn ra khi hai từ trong một văn bản có liên quan về ngữ nghĩa theo cách nào đó”. Trong liên kết từ vựng, bản thân từ không chỉ rõ là nó có chức năng liên kết hay không nhưng bất cứ từ nào cũng thuộc một quan hệ liên kết và việc liên kết chỉ có thể nhận biết được bằng cách qui chiếu vào văn bản. Như vậy, liên kết từ vựng có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tìm hiểu và phân tích tính liên kết và mạch lạc của văn bản hay diễn ngôn. 2. Ý nghĩa Trong hoạt động ngôn ngữ, người tạo văn bản luôn luôn là người giữ vai trò chính trong quá trình tổ chức và tạo lập văn bản. Do đó, tùy theo đề tài hay chủ đề văn bản, sự xuất hiện từ vựng theo kiểu nào đó là hệ quả tự nhiên của quá trình này. Điều quan trọng đối với người tạo văn bản là phải hiểu rõ bản chất và cấu tạo của từ, cách sử dụng từ và cách tạo những mẫu câu có ý nghĩa. Điều cần nhấn mạnh là nghĩa chung của từ có vai trò rất quan trọng trong liên kết từ vựng. Dĩ nhiên, người đó cũng biết tần số xuất hiện của từ trong ngôn ngữ của chính mình khi sử dụng. Trong văn bản, mỗi từ khi xuất hiện đều mang theo nó một * ThS, Trường CĐ Bán công Công nghệ và Quản trị Doanh nghiệp . 106 Tạp chí KHOA
