Bài viết đã xác lập một số tính chất và chức năng ngữ pháp ngữ dụng của ngữ điệu và trọng âm, đặc biệt là chức năng ngữ dụng, với tư cách là công cụ đóng gói thông tin đánh dấu tiêu điểm. Ở đây cần phân biệt rõ hai loại trọng âm: trọng âm ngữ đoạn (hay trọng âm câu) và trọng âm cường điệu (hay trọng âm tiêu điểm). Hai loại trọng âm này trùng hợp nhau khi rơi vào yếu tố thực từ là tiêu điểm thông tin mới (TĐTTM) đứng ở cuối câu hay cuối ngữ đoạn, còn trọng âm tương phản có thể rơi vào bất cứ thành tố nào trong câu, bất kể nó nằm ở phần thông tin cũ hay thông tin mới của câu. | Ngữ điệu và trọng âm trong việc đánh dấu tiêu điểm và cấu trúc tiêu điểm Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP Số 20 năm 2010 NGỮ ĐIỆU VÀ TRỌNG ÂM TRONG VIỆC ĐÁNH DẤU TIÊU ĐIỂM VÀ CẤU TRÚC TIÊU ĐIỂM Nguyễn Thị Thanh Huyền* TÓM TẮT Bài viết đã xác lập một số tính chất và chức năng ngữ pháp ngữ dụng của ngữ điệu và trọng âm, đặc biệt là chức năng ngữ dụng, với tư cách là công cụ đóng gói thông tin đánh dấu tiêu điểm. Ở đây cần phân biệt rõ hai loại trọng âm: trọng âm ngữ đoạn (hay trọng âm câu) và trọng âm cường điệu (hay trọng âm tiêu điểm). Hai loại trọng âm này trùng hợp nhau khi rơi vào yếu tố thực từ là tiêu điểm thông tin mới (TĐTTM) đứng ở cuối câu hay cuối ngữ đoạn, còn trọng âm tương phản có thể rơi vào bất cứ thành tố nào trong câu, bất kể nó nằm ở phần thông tin cũ hay thông tin mới của câu. ABSTRACT Stress and intonation in the functions of focus marking and focus structure In this article is about the grammatical nature and functions of intonation and accents, pragmatic ones, which serve as means to package information and mark focuses. We should distinguish two kinds of accents: sentence accents and emphatic accents. These two kinds of accents coincide in case of the new information focus located at the end of the sentence or phrase; whereas the contrastive accent may occur in any positions of the sentence no matter whether it is located in the old or new information portion. Ngữ điệu và trọng âm là hiện tượng ngôn điệu diễn ra trong quá trình ngôn ngữ hành chức dưới hình thức nói năng, chúng luôn đi song hành và không thể tách rời nhau. Là một hiện tượng của ngôn ngữ, ngữ điệu và trọng âm trong hệ thống ngôn ngữ vừa có chức năng ngữ pháp, vừa có chức năng ngữ dụng. Về phương diện ngữ dụng, trên các ngữ liệu khác nhau, các nhà ngữ học nước ngoài cũng như các nhà Việt ngữ học đều nhận thấy ngữ điệu và trọng âm, bên cạnh vai trò thể hiện sắc diện tình thái của phát ngôn, chúng còn là công cụ hữu hiệu dùng để
