Bài viết trình bày mô hình quan xưởng của các triều đại trước, đặc biệt là những thành tựu về tổ chức và hoạt động quan xưởng và Phú Xuân thời chúa Nguyễn chính là tiền đề trực tiếp giúp Gia Long và các vị vua sau đó kiến tạo nên mạng lưới quan xưởng tập trung ở Kinh đô Huế của triều Nguyễn. | Vài nét về quan xưởng ở Phú Xuân thời các chúa Nguyễn VAI NET VE OUAN XlTdNG d PHU XUAN THdl CAC CHUA N C U Y I N NGUYfiN VAN DANG* ciia cdc dia phUdng ma nha nUdc huy ddng T Q nam 1558, khi hp Nguyen vdo trd'n thu d Thuan Hda thi vung trung tdm Phu Xudn bdt dau hinh thdnh nhQng ngUdi thd gidi nha't trong xQ. Chdng ban, "Hai thdn Phan Xd, Hoang Giang ede xQdng san xud't thii cdng phuc vu eho cd huyen Khang Ldc diu kheo ddc sung. Hg nghiep ciia ddng hp Nguyen. Ben canh viec Nguyen lay 60 ngUdi d Phan Xd dat ldm 2 ban hdnh hdng loat cac chinh sach an dan, ddi tha Td sung, Hdu sung. Sau them md cQa giao thQdng vdi ben ngoai, cdc chua mdi ddi 20 ngUdi. lay 40 ngUdi d Nguyen da tQng bQdc tao dyng mpt bp may Hoang Giang ddt ldm ty tha Ngi sung." chinh quyen vd qudn dpi rieng; ddng thdi (2). Rieng nganh ddng thuyen phai huy chu trQdng trQng tap vd td chQc thd thu ddng thd tQ nhieu dia phUdng khac nhau cdng san xud't cac loai vu khi, ddng thuyen, theo tQng nghe chuyen mdn: ". Thdxe dxd ede vdt dung cung dinh vd vdt lieu xay Duy Bdc Id thao nhdt. Tha ddng thuyen dyng phu chua. ngUdi Bdng Hdi vd CU Hd quen ddng NhQng ngQdi thd eua chua Nguyen trQdc thuyin to; cdc xd huyen Khang Lgc vd bet Id nhQng ngQdi linh, Thich Dai San huyen Le Thuy diu cd thd, hay ddng thuyin chep: "Trong nUdc. trdm thd tha diu do nho de chd do budn bdn" (3). Linh thd vd qudn ldm. Mdi ndm vdo khodng thdng ba, thd thii cdng lanh nghe khi huy ddng ve thdng tu, quan nhcfn di ra cdc lang bdt ddn Phu Xuan thi dUde td chQc theo ngach binh: td 16 tudi trd len. nhiing ngUdi thdn the "Cdc chua Nguyen cd nhdng quan xUdng ggi cUdng trdng. ddng gdng lai bdng mot cdi la tuang cude. tdchdc nhU qudn ddi, lUa thd gdng tre . gidi vi phd sung qudn; vdo qudn bd sung vdo di chi tao do ddng cho Nhd ddi rdi mdi ngUdi chuyen hgc mdt nghi ." nUdc. Cdc tha dy dUdc liet vdo binh (1). Chinh trong dpi ngu binh Knh .