Bài viết trình bày quan hệ Pháp – Trung từ sau chiến tranh thuốc phiện; sự xâm lược của Pháp và Việt Nam và phản ứng của nhà Thanh; thực dân Pháp hoàn thành việc thôn tín Bắc Kỳ và xóa bỏ quyền tôn chủ của Trung Quốc đối với Việt Nam. | Nhìn lại quan hệ Pháp - Việt Nam - Trung Quốc qua các bản hiệp ước cuối thế kỷ XIX NHIN LAI QUAN HE PHAP - VIET NAM - TRUNG QUOC QUA CAC BAN HIEP U d C CUOI THE KY XIX v u D l / d N G NINH* Hoang Pho" vdi Phap. Ngoai nhiing quyen T ijf giiia the ky XIX, quan he quoe te giiia nddc Phap vdi Viet Nam va Trung Quoe trci nen rfi't phdc tap. Nguon ldi dddc hdcing nhd ngddi Anh ve vi^c td do buon ban ci 5 eifa bien (Quang Chau, Phuc goc cd ban Id sd tranh chd'p Viet Nam gida Chau, Ninh Ba, Ha Mon, Thddng Hai), mot de qude thdc dan phddng tay vdi mot dddc thoa thudn ve mdc thue xuit nhap de che phong kien phddng Dong. Nddc khiu, hdcing quyen lanh sd tdi phan, Phap Phap xam Iddc muon bien Viet Nam trd eon doi them quyen td do truyen dao v i tim thdnh thuoc dia, nhdng dieu do dong cham each m6 ddcfng buon ban xuong vung Hoa den "quyen ton chu" ciia Trung Hoa doi vdi Nam. Cac nddc chau Au khae cdng gay siic quoe gia cl phddng Nam nay. Vdy nen moi 6p buoc Bic Kinh phai lin Iddt ky hiep Ude mau thuin giiia Phap va Trung Qude ve vdi Bi, Thuy Dien, Na Uy, Nga, Bo Ddo vd'n de Viet Nam la dieu khong tranh khoi. Nha. Qua eae ban hiep ddc da ky ket cung nhdng Td ndm 1856 den 1860, lien quan Anh - sd bien da xay ra vao n^a sau th§' ky XDC, Phap dddc Nga va My ho trd da gay ra euoc chung ta nhin lai moi quan he diy phdc Chien tranh Thuoc phien lin thd hai. tap d khu vdc nay. Quan xam Idde t i n cong Quang Chau, tien 1. Quan he P h a p - T r u n g tii sau len Thien Tan, doa danh thang vdo Bdc Chien tranh Thuoc phien Kinh buoc trieu dinh phai ky Hiep ddc Thien Tan (1857) md them nhieu eiia khiu Cuoe Chien tranh Thuoc phien ldn thd cho nddc ngoii vdo buon ban. nhit 6 Trung Quoe da buoc trieu dinh Man Thanh phai ky vdi Anh ban Hiep ddc Nam Diu ndm 1860, 18 ng^n quan Anh v i 7 Kinh (1842), danh diu bdde diu tien cua ngin quan Phap dieu t i u chien danh pha mdl quan he b i t binh ddng giiia Trung eae e^a bien Dai Co, .