Bài viết đề cập đến tình thái từ và tinh thái tính theo rất nhiều cách khác, nhau là một biểu hiện rõ ràng về sự phức tạp của những vấn đề liên quan và về cái khó của việc đạt tới bất cứ một sự phân tích nào vừa hoàn toàn đơn giản mà lại vừa mang tính thuyết phục. | Tình thái và các góc độ nghiên cứu TAP CHÍ KHOA H OC ĐtHQGHN. NGOẠI NGỮ, , s ỏ '2, 2002 TÌNH THÁI VÀ CÁC GÓC ĐỘ NGHIÊN c ứ u N g u y ể n Quang*** Tình thái trcong ngon ngữ, theo cách hiểu của Von Wright [191, Lyons [9], Givón [5], Palmer [ 13], Cao Xuân Hạo [2], Svveetser [17] là thái độ đánh giá của người nói đôi với nội dung th õ n g báo của phát ngôn, đôi với hoàn cảnh phát ngôn và đôi với hiện thực. Lyons [9, ] cho rằng tình thái có liên quan đôn quan điểm và thái độ của ngưòi nói. Gi vón [5, tr. 127-172] khi xem xét các tình thái định đê (propositional modalities) và Svveetser [17, tr .49-75] khi nghiên cứu về quan hộ của các tình thái vật lý xã hội và phi vật lý xã hội (sociophysical and nonsociophysical modalities) cũng đều ở các mức độ khác nhau khắng định rằng, tình thái mang tính chủ quan. Cũng- với tinh thần chung đó, palm er [13] đá phát triền các nghiên cứu của mình vê tình thái và các vị từ tình thái trong tiêng Anh. Theo ông, tình thái trong tiếng Anh (củng nh ư trong các ngôn ngữ khác) về cơ bản là mang tính chất chủ quan và nó quan tâm đôn các phát ngôn kiểu phi thực hữu (utterances of non-factual kind). Tình thái vôn là lĩnh vực rất được các nhà logic học, đặc biệt là các nhà logic học tình thái (modal logicians), quan tâm và nghiên cứu sâu rộng. Tuy nhiên, Cao Xuân Hạo [2, ] đã có lý khi cho rằng: Lôgíc học vỏn chỉ (quan tăm nhiều đến giá trị chân ngụy của m ệnh dẻ cho nôn cái âm giai tình th ú i của nó giới hạn trong tính hiện thực (xác thực), tính tất yếu và tính khả năng với những mức độ khác nhau của tính chất ấy, và sự phôi hợp giữa các tính chất ấy. Ngữ pháp truyền thông, vốn chịu nhiều ảnh hưởng của logic, cũng có những bất cập trong nghiên cứu tình thái. Cao Xuân Hạo [2, ] nhận xét: Ngữ pháp truyền thông, với sự thiên vị cô hữu đôi với hỉnh thức biêu đạt, rất ít khi miêu tả các phương tiện tình thái một cách có hệ thống. Các loại tình thái được miêu tá và gọi
