Bài viết cho thấy những đặc điểm của mơ hồ cú pháp như là một “phương tiện” để tạo nên cái hài trong các mẩu truyện cười ở tiếng Việt và tiếng Anh; đồng thời cho thấy sư tương đồng và khác biệt giữa các kiểu loại truyện cười do mơ hồ cú pháp của người Việt và người Anh. | Các kiểu loại truyện cười do mơ hồ cú pháp (minh họa qua tiếng Việt và tiếng Anh) TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ: 95 CHUYÊN SAN KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN, TẬP 1, SỐ 4, 2017 Các kiểu loại truyện cười do mơ hồ cú pháp (minh họa qua tiếng Việt và tiếng Anh) Trần Thủy Vịnh Tóm tắt—Truyện cười (jokes) rất phổ biến trong Mơ hồ cú pháp xuất hiện ở những câu có hơn cuộc sống - tuy ngắn gọn nhưng tinh tế, đậm chất một nghĩa do các quan hệ cú pháp có thể được phân nghệ thuật của ngôn từ. Tiếng Việt cũng như tiếng định theo nhiều cách khác nhau. (dt Nguyễn Đức Anh đều có nhiều truyện cười dựa trên cơ sở vận Dân, 1992) [3] dụng hiện tượng mơ hồ ngôn ngữ. Người nghe/người Cần phân biệt hai loại mơ hồ cú pháp khác đọc nhận ra các tình huống, sự kiện tức cười nhờ có “công cụ” mơ hồ ngôn ngữ kết hợp với kiến thức và nhau: mơ hồ cấu trúc (structural ambiguity) và mơ sự nhạy cảm ngôn ngữ của mình. hồ phân định (cú pháp) phái sinh (derivational Mơ hồ cú pháp là loại mơ hồ xuất hiện ở những ambiguity). Câu được xem là mơ hồ cấu trúc nếu nó câu có hơn một nghĩa do các quan hệ cú pháp có thể có thể được phân định thành hai cấu trúc (hình cây) được phân định theo nhiều cách khác nhau. Có nhiều khác nhau như ví dụ (1); câu được xem là mơ hồ mơ hồ cú pháp nhưng bài viết chủ yếu khảo sát loại phân định phái sinh nếu nó có hai cách phân định truyện cười do mơ hồ gắn kết và mơ hồ phân tích vì vai cú pháp khác nhau (nhưng ta không thể thể hiện đây là hai loại thông dụng nhất. nó bằng hai sơ đồ cấu trúc hình cây khác nhau) như Bài viết cho thấy những đặc điểm của mơ hồ cú ví dụ (2). pháp như là một “phương tiện” để tạo nên cái hài trong các mẩu truyện cười ở tiếng Việt và tiếng Anh; (1) They decided on the boat. đồng thời cho thấy sư tương đồng và khác biệt giữa 1a. Cuối cùng, họ quyết định (việc đó) trên các kiểu loại truyện cười do mơ hồ cú pháp của người thuyền. (Xem hình 1) Việt và người Anh 1b. Cuối cùng, họ quyết định chọn .
