Trong chuỗi sự kiện kỷ niệm 100 năm chấm dứt cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1918-2018) vừa qua tại Pháp, chính quyền vùng Hautes-Pyrénées đã dựng 4 tấm pa-nô lớn ghi lại sinh hoạt của cộng đồng người Việt trong cuộc chiến đương thời tại vùng đất này như một cách bày tỏ lòng tri ân đối với những người đã đóng góp cho việc gìn giữ quê hương của họ. Trước đó, nước Pháp đã xây dựng nhiều công trình ghi nhận công lao của những người lính Đông Dương tại Jardin d’Agronomie Tropicale de Paris, Marseille, Aix-en-Provence, Montpellier, Tarbes, Bergerac và Toulouse. | Đài tưởng niệm “Những người Pháp và Việt Nam ở Trung Kỳ hy sinh vì xứ sở trong chiến tranh 1914-1918” đặt tại Huế: Báu vật bị biến dạng và lãng quên! Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (153) . 2019 3 VĂN HÓA - LỊCH SỬ ĐÀI TƯỞNG NIỆM “NHỮNG NGƯỜI PHÁP VÀ VIỆT NAM Ở TRUNG KỲ HY SINH VÌ XỨ SỞ TRONG CHIẾN TRANH 1914-1918” ĐẶT TẠI HUẾ: BÁU VẬT BỊ BIẾN DẠNG VÀ LÃNG QUÊN ! Nguyễn Quang Trung Tiến* Lời tòa soạn: Trong chuỗi sự kiện kỷ niệm 100 năm chấm dứt cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1918-2018) vừa qua tại Pháp, chính quyền vùng Hautes-Pyrénées đã dựng 4 tấm pa-nô lớn ghi lại sinh hoạt của cộng đồng người Việt trong cuộc chiến đương thời tại vùng đất này như một cách bày tỏ lòng tri ân đối với những người đã đóng góp cho việc gìn giữ quê hương của họ. Trước đó, nước Pháp đã xây dựng nhiều công trình ghi nhận công lao của những người lính Đông Dương tại Jardin d’Agronomie Tropicale de Paris, Marseille, Aix-en-Provence, Montpellier, Tarbes, Bergerac và Toulouse. Tại Việt Nam, ở Huế cũng từng có một đài tưởng niệm những người Pháp và Việt Nam ở Trung Kỳ hy sinh trong Thế chiến 1. Gọi là “từng có” vì công trình này đến nay tuy vẫn còn tồn tại nhưng chỉ giữ được phần “xác” kiến trúc, còn phần hồn là danh sách những người được tưởng niệm thì đã bị bôi xóa từ lâu. Đài tưởng niệm những người hy sinh trong cuộc chiến tranh đẫm máu của nhân loại ngày nào đã biến thành nơi ghi khẩu hiệu, và giờ là sân khấu cho các chương trình giải trí! Trông người lại ngẫm đến ta, khi nghĩ đến sự khác biệt trên đây, ắt hẳn nhiều người Việt không khỏi cảm thấy xấu hổ. Nước Pháp ghi nhận công lao của những người lính Việt đối với đất nước họ trong Thế chiến 1 là chuyện hiển nhiên, nhưng lẽ nào sự đóng góp máu xương của những người lính ấy lại bị lãng quên ngay trên chính quê hương mình. Cũng cần nói thêm rằng, trong số các Đài Tưởng niệm cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất được xây dựng ở Việt Nam cách đây ngót .
