Bài viết này mô tả một vài biến đổi có tính chất cơ bản trên các phương diện diện mạo vật chất, sinh kế, lối sống, các giá trị của lễ hội nhằm phác thảo một cách căn bản diện mạo văn hóa nông thôn Việt Nam hiện nay. | Vài phác thảo về biến đổi văn hóa nông thôn Việt Nam hiện nay TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 29/2019 117 VÀI PHÁC THẢO VỀ BIẾN ĐỔI VĂN HÓA NÔNG THÔN VIỆT NAM HIỆN NAY Phùng Quốc Hiếu, Đoàn Văn Thắng Trường Đại học Văn hóa Hà Nội Tóm tắt: Trong những năm qua, diện mạo nông thôn Việt Nam trên các phương diện kinh tế, văn hóa, xã hội có nhiều thay đổi dưới tác động của quá trình phát triển kinh tế. Quá trình “nhạt” nông nghiệp diễn ra tại nhiều cộng đồng nông thôn trước sức hút của các khu công nghiệp, của các chiến lược sinh kế mới, của quá trình di dân nông thôn - đô thị trong việc tìm ra con đường giải quyết vấn đề kinh tế hộ gia đình. Bài viết này mô tả một vài biến đổi có tính chất cơ bản trên các phương diện diện mạo vật chất, sinh kế, lối sống, các giá trị của lễ hội nhằm phác thảo một cách căn bản diện mạo văn hóa nông thôn Việt Nam hiện nay. Từ khóa: Văn hóa nông thôn, biến đổi văn hóa. Nhận bài ngày ; gửi phản biện, chỉnh sửa, duyệt đăng ngày Liên hệ tác giả: Phùng Quốc Hiếu; Email: hieupq@ 1. MỞ ĐẦU Việt Nam nằm ở khu vực “Châu Á gió mùa” với những điều kiện thích hợp cho nghề trồng lúa nước. “Con người Việt Nam trong quá trình trưởng thành của mình đã dứt khoát chọn nghề trồng lúa nước làm nghề sống chính. Đây là một định hướng có ý nghĩa hết sức căn bản quy định toàn bộ tiến trình phát triển của lịch sử Việt Nam, văn hóa, văn minh Việt Nam” [8, ]. Nói như cố GS. Trần Quốc Vượng thì “bản sắc căn cơ nhất của văn hóa Việt Nam cổ truyền được định tính là văn hóa Lúa nước” [16, ], bởi lựa chọn nghề trồng lúa nước trong điều kiện tự nhiên có nhân tố thuận lợi nhưng cũng lắm thiên tai, bên cạnh đó là mối lo địch họa, con người phải cố kết lại theo nguyên lý cùng huyết thống, địa vực và hình thành lên xóm làng. “Văn hóa Xóm làng tựa vào văn hóa Lúa nước” [16, ], “hình thành và phát triển trên hai yếu tố cơ bản là nghề nông trồng lúa nước trong điều kiện kỹ .
