Cách mạng công nghiệp đánh dấu trình độ phát triển mới về khoa học kĩ thuật của loài người; song bên cạnh những mặt tiến bộ, tích cực, tác động của nó đến lĩnh vực văn hóa, văn chương là không hề nhỏ. Bài viết này đưa ra một vài quan sát, suy ngẫm và dự báo về nguy cơ “khủng hoảng” của văn hóa, văn chương từ những tác động đó. | Văn chương như ký hiệu khủng hoảng văn hóa thời cách mạng công nghiệp TẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 28/2018 7 Phần thứ nhất CÁC BÀI BÁO KHOA HỌC VĂN CHƯƠNG NHƯ KÝ HIỆ HIỆU KHỦ KHỦNG HOẢ HOẢNG VĂN HÓA THỜ THỜI CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆ NGHIỆP Lê Huy Bắc Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắ tắt: Cách mạng công nghiệp đánh dấu trình độ phát triển mới về khoa học kĩ thuật của loài người; song bên cạnh những mặt tiến bộ, tích cực, tác động của nó đến lĩnh vực văn hóa, văn chương là không hề nhỏ. Bài báo này đưa ra một vài quan sát, suy ngẫm và dự báo về nguy cơ “khủng hoảng” của văn hóa, văn chương từ những tác động đó. Từ khóa: Văn chương, kí hiệu, khủng hoảng văn hóa, cách mạng công nghiệp Nhận bài ngày ; gửi phản biện, chỉnh sửa, duyệt đăng ngày Liên hệ tác giả: Lê Huy Bắc; Email: lehuybac@ 1. MỞ ĐẦU Cách mạng công nghiệp như một cơn sóng thần quét qua toàn bộ đời sống của nhân loại trên trái đất. Đấy là con sóng ‘khủng” mang bóng dáng cổ mẫu: hủy diệt và tái sinh. Khi tri thức nhân loại đạt đến một ngưỡng nhất định nào đó thì nó có sự đại nhảy vọt vượt thoát sự kiểm soát của con người. Cách mạng công nghiệp nền tảng là kĩ thuật số, trí tuệ nhân tạo ngay từ khi xuất hiện đã trở thành một siêu công nghệ, có nghĩa nó có thể tự tái sinh, tự quy chiếu đến chính nó mà không cần bất cứ sự can thiệp nào khác từ bên ngoài. Nói gọn, nó có thể tự sinh, tự diệt, tự tư duy và tự cắt nghĩa cho chính hiện tồn của mình. Đương nhiên là theo kiểu một cỗ máy biết tư duy. Sự thách thức của Cách mạng công nghiệp với tư cách là một trí tuệ nhân tạo với năng lực kết nối vạn vật vô biên, thiên về logic “máu lạnh” sẽ là mối đe dọa không thể tránh đối với những dạng thức tồn tại “máu ấm”, kiểu như những sản phẩm nghệ thuật. Trong làn sóng hủy diệt đó, văn chương có lẽ là địa hạt chịu sự hủy hoại mạnh nhất. Là 8 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI dạng ký hiệu tinh thần mà ắt .
