Qua nghiên cứu lễ cúng ma của người Bố Y, bài viết nêu lên một số nét đáng chú ý trong văn hóa tâm linh của tộc người này về vũ trụ quan và một số vật phẩm dùng trong cúng lễ, trong đó có những khía cạnh rất khác biệt so với truyền thuyết của chính họ và quan niệm tâm linh của các tộc người khác. | Tìm hiểu một số khía cạnh văn hoá tâm linh cổ truyền của người Bố Y qua lễ cúng ma TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 23/2018 205 TÌM HIỂU MỘT SỐ KHÍA CẠNH VĂN HOÁ TÂM LINH CỔ TRUYỀN CỦA NGƯỜI BỐ Y QUA LỄ CÚNG MA Trần Quốc Việt, Phạm Tràng Kha Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Tóm tắt: Qua nghiên cứu lễ cúng ma của người Bố Y, bài viết nêu lên một số nét đáng chú ý trong văn hoá tâm linh của tộc người này về vũ trụ quan và một số vật phẩm dùng trong cúng lễ, trong đó có những khía cạnh rất khác biệt so với truyền thuyết của chính họ và quan niệm tâm linh của các tộc người khác. Các tư liệu trong bài được khai thác bằng điền dã tham dự tạị các bản làng của người Bố Y ở Hà Giang và Lào Cai. Từ khoá: Người Bố Y, lễ cúng ma, vũ trụ quan, vật phẩm cúng lễ. Nhận bài ngày ; gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt đăng ngày Liên hệ tác giả: Trần Quốc Việt; Email: tqviet@ 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Nhiều tộc người ở khu vực miền núi phía Bắc mà chúng tôi biết như Mường, Tày, Nùng, Thái, H’mông, Dao, Giáy, Lô Lô, Khơ Mú. có những bài cúng khi làm lễ cúng ma chứa đựng nhiều khía cạnh văn hoá tâm linh cổ. Những bài cúng trong tang ma của người Bố Y cũng vậy. Nghiên cứu lời ca các bài cúng đó, nghi tục diễn xướng và một số vật phẩm trong lễ cúng ma của tộc người này, chúng tôi thấy có những nét văn hoá tâm linh đáng chú ý không chỉ dị biệt với truyền thuyết của họ về thế giới mà còn khác với quan niệm của các tộc người lân cận. 2. NỘI DUNG Người Bố Y ở Việt Nam (còn có các tên gọi khác là Pu Y, Pầu Ỳ, Tu Dí) là một tộc ít người thuộc nhóm ngữ hệ Tày Thái, sống ở vùng núi phía Bắc nước ta chủ yếu ở hai tỉnh Hà Giang và Lào Cai. Dân số Bố Y khoảng hơn 2000 người (theo điều tra dân số năm 2009). Trong lễ cúng ma, hành trình của hồn người quá cố khi đi từ tầng Đất sang thế giới bên kia được thể hiện khá rõ trong lời các bài cúng, làm bộc lộ một số vấn đề liên quan đến văn hoá tâm linh của họ. 206 TRƯỜNG ĐẠI HỌC
