Bài viết này không phải là nhằm để phản biện ý đó nhưng muốn thông qua một ví dụ để gắng xới lại vấn đề. Việc phân tích chiến đoạn tự sự trận Bạch Đằng Giang (1288) trong Đại Việt Sử kí toàn thư cho thấy cách đọc thụ động bỏ theo trình tự thời gian mà không biết thông hợp sự kiện, sẽ tìm người đọc vào trong mớ tư liệu rời rạc. | Bút pháp tự sự trận Bạch Đằng Giang (1288) trong Đại Việt Sử kí toàn thư TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 22/2018 5 BÚT PHÁP TỰ SỰ TRẬN BẠCH ĐẰNG GIANG (1288) TRONG ĐẠI VIỆT SỬ KÝ TOÀN THƯ Nguyễn Hồng Hạnh, Lê Thời Tân Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Tóm tắt: Sử biên niên thường vẫn được xem là không khó soạn và cũng hay bị chê là đơn điệu. Bài viết này không phải là nhằm để phản biện ý đó nhưng muốn thông qua một ví dụ để gắng xới lại vấn đề. Việc phân tích phiến đoạn tự sự trận Bạch Đằng Giang (1288) trong Đại Việt Sử kí toàn thư cho thấy cách đọc thụ động bò theo trình tự thời gian mà không biết thống hợp sự kiện, sẽ dìm người đọc vào trong mớ tư liệu rời rạc. Ngược lại, cách đọc nối kết và liên hệ ngang dọc các sự việc giúp ta rút ra được những câu chuyện với nhiều hàm ý và dư vị. Từ khóa: Sử biên niên, tự sự, trận Bạch Đằng, đọc hiểu. Nhận bài ngày ; gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt đăng ngày Liên hệ tác giả: Nguyễn Hồng Hạnh; Email: nhhanh@ 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Đại Việt Sử kí toàn thư (viết tắt Toàn thư) [1] trên toàn thể tuân theo thể thức biên niên - tức tiến hành một sự trần thuật lịch sử theo tuyến tính thời gian. Tuyến tính thời gian đó được chia trước hết thành hai đơn vị lớn - “Ngoại kỉ” (thuật sử dân tộc từ khởi thủy huyền thoại thời đại Hồng Bàng đến kỉ nguyên tự chủ Ngô Quyền) và “Nội kỉ” (chép sử hưng vong của lần lượt các triều đại từ nhà Lý đến nhà Lê - thời điểm soạn bộ sử). Nhưng chép sử không phải và cũng không thể là một sự biên niên tuyệt đối kiểu nhật kí. Do vậy tuyến tính thời gian với đơn vị triều đại (kỉ các triều đại) về cơ bản đã trở thành chỗ dựa cho bố cục bộ sử (tương đương như đơn vị phần hay chương hay giai đoạn - thời kì trong các trước tác lịch sử ngày nay). Trong lúc đó, trần thuật trong từng kỉ dù vẫn thường tiếp nối các trường đoạn tự sự bằng các từ hoặc cụm từ kí thuật ngày - tháng - mùa - năm (tất nhiên là theo lịch can chi và niên hiệu đời .
