Phản bác lại Vương Duy, bài viết này đồng thời cũng là một cố gắng vẽ lại chân dung văn hóa Đào Uyên Minh theo hình dung của cá nhân chúng tôi. | Thái độ sai lầm của Vương duy đối với Đào Tiềm (hay là chuyện "Ẩn tại triều" chê người "Quy khứ") TẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 19/2017 29 THÁI ĐỘ ĐỘ SAI LẦ LẦM CỦ CỦA VƯƠNG DUY ĐỐ ĐỐI VỚI Đ,O TIỀ TIỀM (hay là chuyệ chuyện “Ẩ “Ẩn tạ tại triề triều” chê ngườ người “Quy khứ”1) “朝隐”者不喜者不喜““歸去歸去””人(濫談王右丞與陶 濫談王右丞與陶 士之事)) 士之事 Lê Thời Tân Trường Đại học Thủ ñô Hà Nội Tóm tắ tắt: Vương Duy xem ra lấy làm tiếc cho hành ñộng “quy khứ” của Uyên Minh. Thái ñộ ñó nếu không phải là sản phẩm của một quan ñiểm sống trái ngược với Đào Tiềm thì cũng là một cách tự biện hộ cho hành ñộng “ẩn tại triều” của bản thân ông. Phản bác lại Vương Duy, bài viết này ñồng thời cũng là một cố gắng vẽ lại chân dung văn hóa Đào Uyên Minh theo hình dung của cá nhân chúng tôi. Từ khóa: khóa Vương Duy, Đào Tiềm, “quy khứ”, “ẩn tại triều”, chân dung văn hóa Nhận bài ngày ; gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt ñăng ngày Liên hệ tác giả: Lê Thời Tân; Email: lttan@ 1. VƯƠNG DUY HIỂU SAI ĐÀO TIỀM Kẻ chưa ñến bước cùng, khó lòng mà biết ñược cái lẽ của sự cố cùng. Cũng như kẻ ưa lí luận, biện bạch màu mè sao biết ñược vẻ trong trẻo vô ngần của lòng chân thực bình dị. Thế nên cũng chẳng nên lấy làm ñáng ngạc nhiên khi Vương Duy phê Uyên Minh: “近有陶潛，不肯把板屈腰見督郵，解印綬棄官去.。後貧，《乞食詩》云「叩門 拙言詞」，是屢乞而多慚也。嚐一見督郵，安食公田數頃。一慚之不忍，而終身慚 乎？此亦人我攻中、忘大守小、不（闕）其後之累也。孔宣父云：「我則異於是， 無可無不可。」可者適意，不可者不適意也。君子以布仁施義、活國濟人為適意， 縱其 道不行，亦無意為不適意也。 “Không chịu khom lưng gặp Đốc Bưu, trả ấn từ quan, sau thành ra nghèo. Khất Thực Thi (bài thơ Xin ăn của Đào Tiềm - LTT) có câu: “Khấu môn chuyết ngôn từ - Gõ cửa ngượng ngùng ñâm vụng miệng”. Đó là nói chuyện ăn xin lắm lúc, xấu hổ nhiều khi. Như mà chịu gặp Đốc Bưu, công ñiền mấy khoảnh yên tâm 1 Mượn chữ trong nhan ñề giai tác truyền thế của Đào Tiềm “Quy Khứ Lai Từ” ( 歸去來兮). 30 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI ngồi hưởng. Không nhẫn nhịn ñược nỗi xấu hổ một lúc mà phải xấu hổ cả ñời. Đó cũng chính
