Bài viết này tiếp cận các hệ thống chủ lễ của người Chăm - các chức sắc tôn giáo tham gia thực hiện các nghi lễ - để tìm ra vai trò riêng biệt và liên kết của họ trong quá trình thực hành văn hóa tâm linh trong cộng đồng qua các nghi lễ truyền thống. | Hiện tượng phân công và kết hợp trong các hệ thống chủ lễ của người Chăm ở Nam Trung Bộ 128 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 1&2 - 2017 ĐỔNG THÀNH DANH* HIỆN TƯỢNG PHÂN CÔNG VÀ KẾT HỢP TRONG CÁC HỆ THỐNG CHỦ LỄ CỦA NGƯỜI CHĂM Ở NAM TRUNG BỘ Tóm tắt: Bài viết này tiếp cận các hệ thống chủ lễ của người Chăm - các chức sắc tôn giáo tham gia thực hiện các nghi lễ - để tìm ra vai trò riêng biệt và liên kết của họ trong quá trình thực hành văn hóa tâm linh trong cộng đồng qua các nghi lễ truyền thống. Thông qua đó, tác giả muốn “vén mở” các dụng ý, ý nghĩa văn hóa của việc phân công và kết hợp các nhóm chủ lễ trong mỗi lễ tục. Điều đó sẽ làm rõ hơn những giá trị ẩn tàng trong những nghi lễ, hay những tầng tôn giáo (Hindu giáo, Islam giáo, tôn giáo truyền thống) đan xen và chồng lấn, tạo nên một hệ thống tâm linh chung của người Chăm ở Nam Trung Bộ. Từ khóa: Phân công, kết hợp, chủ lễ, nghi lễ, người Chăm, Nam Trung Bộ. Dẫn nhập Cộng đồng người Chăm ở Nam Trung Bộ có một truyền thống văn hóa lâu đời với nhiều giá trị phong phú, đa dạng, trong đó nổi bật nhất là các lễ tục, lễ hội. Theo thống kê, người Chăm có khoảng 75 nghi lễ, hội hè, trong đó có khoảng 20 lễ hội đặc sắc nhất và được biết đến nhiều nhất1. Hầu hết tất cả các nghi lễ ấy đều gắn liền với tôn giáo ngoại nhập và tôn giáo truyền thống (tức là các nghi lễ liên quan đến phong tục thờ cúng các thần linh và tổ tiên). Trong đó, để thực hiện các nghi lễ này, ngoài các lễ vật của người dâng lễ, cần phải có một lực lượng đặc biệt được giao nhiệm vụ liên kết với thần linh hay làm trung gian giữa người với thần linh, nhắn gửi nguyện vọng của người trần tục lên các vị thần của mình. * Trung tâm Nghiên cứu Văn hóa Chăm Ninh Thuận. Ngày nhận bài: 05/01/2017; Ngày biên tập: 15/01/2017; Ngày duyệt đăng: 20/02/2017. Đổng Thành Danh. Hiện tượng phân công và kết hợp. 129 Những cá nhân hay những nhóm như vậy bao gồm các thầy cúng dân gian, các chức sắc, tu sĩ thuộc
